Risico op risico

Een panklaar recept voor de bestrijding van de economische crisis is er niet. Daarvoor is de recessie te diep en te mondiaal. Duidelijk is dat door dat wereldomvattende karakter nationale maatregelen weinig soelaas bieden, laat staan dat lokaal beleid het verschil maakt. Niets doen lijkt voor Nederlandse politici evenwel geen optie. Na het afgelopen jaar al miljarden in het overeind houden van private banken te hebben gestoken, trekt het kabinet de komende twee jaar zes miljard euro extra uit om de economie van het land te stimuleren. Dekking voor die uitgaven is er niet. We moeten het doen met de aankondiging dat er vanaf 2011 stevig bezuinigd gaat worden.

Dat wil zeggen, als de stand van de economie het dan toelaat. In welke hoek die bezuinigingen worden gezocht, daarover durft niemand zich al te concreet uit te laten. Wat het betekent, rekende Binnenlands Bestuur-columnist Ton Bestebreur vorige week al voor: dit jaar besteedt alleen het Rijk dagelijks al zo’n honderd miljoen euro meer dan er binnenkomt, wat neerkomt op 35 miljard euro op jaarbasis.

Deze week werd duidelijk dat ook andere overheidslagen hun tekorten mogen laten oplopen. Binnenlandse Zaken en Financiën sporen gemeenten en provincies weliswaar aan behoedzaam te ramen omdat de kans groot is dat ze minder geld gaan krijgen uit het Gemeente- en Provinciefonds, maar een sluitende meerjarenbegroting hoeven ze niet op te stellen. De strenge regels die daarvoor normaal gesproken gelden – onder curatele stelling voor decentrale overheden die zich er niet aan houden – worden losgelaten.

Ook op decentraal niveau hoeft er komend jaar dus niet ogenblikkelijk dekking te zijn voor (extra) uitgaven. Het is voldoende als provincies en gemeenten aangeven eventuele tekorten te zullen wegwerken met taakstellende bezuinigingen op de langere termijn. Pas bij de begroting van 2011 hoeft er weer zicht te zijn op een sluitende meerjarenbegroting. Daarmee stapelt de overheid risico op risico, zonder concreet perspectief op de offers die onherroepelijk moeten worden gebracht.

Wat de gemeentelijke overheid betreft, is het risico extra groot: de raadsverkiezingen staan voor de deur. Voor wethouders van Financiën, die voor een gezond huishoudboekje moeten zorgen, breken nu extra lastige tijden aan. Waar de meerjarenbegroting voorlopig niet langer sluitend hoeft te zijn, hebben collega-wethouders en raadsleden namelijk een soort vrijbrief kiezers te lokken met wilde, ongedekte plannen. Pijnlijke bezuinigingen kunnen over de verkiezingen worden heen getild. Wethouder van Financiën zijn door de gemeentefondsbeheerders machteloos gemaakt, want ze kunnen zich niet beroepen op de aloude regel dat het huishoudboekje moet kloppen. De rekening? Die is van later zorg. Maar komen doet zij - en vermoedelijk hoger dan nodig.