Rijk houdt grip op megapot participatie

Echt vrij zijn gemeenten niet om geld van het participatiefonds naar eigen bevinden uit te geven. Dat blijkt uit de tekst van het wetsvoorstel dat staatssecretaris Ahmed Aboutaleb (Sociale Zaken, PvdA) deze week naar de Tweede Kamer stuurde. In het participatiefonds moeten vanaf 2009 de geldstromen voor inburgering, volwasseneneducatie en reïntregatie samen worden gebracht.

In plaats van drie verschillende regelingen met eigen voorwaarden en verantwoordingen, krijgen gemeenten dan één pot, ter waarde van ongeveer twee miljard euro per jaar, om participatie van volwassenen te verbeteren. Het rijk hoopt met het fonds de adminstratieve lasten voor gemeenten terug te dringen en ze meer maatwerk te laten leveren. Zo wordt het gemakkelijker om combinaties van voorzieningen te bieden en kunnen gemeenten het geld ook preventief inzetten bij mensen die dreigen werkloos te worden.

In het voorjaar deed het kabinet al globaal uit de doeken wat het participatiefonds zou behelzen. Toen uitte de Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv) al kritiek op de grip die het rijk toch nog op de gelden leek te willen houden. Zo was van een deel van het geld alsnog vastgesteld waaraan gemeenten het moesten uitgeven. Dat gaat nu alleen nog op voor het geld voor volwasseneneducatie, zo blijkt uit het wetsvoorstel. En die ‘oormerking’ verdwijnt mogelijk alsnog als gemeenten instemmen met een akkoord dat de VNG en het rijk deze zomer sloten om jaarlijks minstens 75.000 trajecten aan te bieden. Of die instemming er is, wordt binnenkort bekend. Toch zegt de Rfv dat de wet nu voor het fonds nu nog niet ver genoeg gaat.

In een reactie wijst de raad erop dat de mogelijkheid wordt opgehouden dat het rijk alsnog kan eisen van gemeenten dat die het geld op een bepaalde manier uitgeven.

Los

Liever ook zou de raad één budget, met één begroting, onder één wet en één verantwoordelijke bewindspersoon zien. Nu gaan nog steeds meerdere ministeries over het budget en blijven andere, losse wetten in werking ­ zoals de Wet werk en bijstand ­ die ook invloed hebben op het fonds. Zo kunnen gemeenten het geld niet optimaal inzetten, luidt de waarschuwing.

In het wetsvoorstel is verder vastgelegd dat gemeenten een deel van het fonds bij hun Regionaal opleidingscentrum (ROC) móeten besteden. Dit om te zorgen dat die niet plotsklaps met inkomensverlies te maken krijgen en in de financiële problemen raken. Het is de bedoeling dat dit over een aantal jaar wel verandert, maar Aboutaleb wacht een onderzoek af over het effect van de marktwerking op de inburgering vóór hij hier een datum aan hangt. De Kamer bespreekt het wetsvoorstel dit najaar.