Schatting

Het Centraal Planbureau schat dat de lonen bij de overheid dit jaar 4 procent hoger zijn dan vorig jaar. Dat staat in het Centraal Economisch Plan. Dat is een belangrijk cijfer voor de gemeenten, want zij krijgen in het gemeentefonds compensatie voor de loonstijging die het planbureau schat.

Hoe reëel is die schatting eigenlijk? Ik heb daarvoor wat cao’s van de overheid op een rijtje gezet. Rijksambtenaren krijgen dit jaar 4,5 procent meer dan vorig jaar. Bij de gemeenten, de meeste lezers van Binnenlands Bestuur weten het, stijgen de lonen dit jaar 7 procent. Bij de provincies liggen de lonen dit jaar 5,5 procent hoger dan vorig jaar, maar toen kregen ze een eenmalige uitkering van 500 euro. Ik tel het daarom als 4,5 procent. De waterschappen? 6,5 procent stijging. De loonstijging voor de politie is dit jaar 4 procent.

Alleen bij defensie stijgen de lonen dit jaar nauwelijks. Dat komt omdat ze in 2022 een eenmalige uitkering van 1.750 euro kregen. Gemiddeld is de stijging van al deze sectoren samen ongeveer 4,75 procent. Dan het onderwijs. Dat telt ook mee. Maar daar zijn nog maar weinig cao’s voor afgesloten. Die komen nog. Ik verwacht dat die nieuwe cao’s ook meer dan 4 procent loonstijging geven. De onderwijscao’s van vorig jaar waren immers veel lager dan de inflatie, er is nog wat in te halen.

En de zorg? Meer dan 10 procent loonstijging bij de universitaire medische centra. En de cao voor verpleeg- en verzorgingstehuizen wordt opengebroken, die was afgesloten voordat de prijzen enorm gingen stijgen. Al met al denk ik dat de lonen van de overheid niet 4 procent zullen stijgen maar waarschijnlijker 5 procent. Of misschien nog wel meer. En dat maakt een groot verschil. Als het Centraal Planbureau niet 4 procent loonstijging zou schatten maar, realistischer, 5 procent, dan zou het gemeentefonds dit jaar ongeveer 200 miljoen euro extra stijgen.

Bijna dertig jaar geleden spraken het rijk en de gemeenten af dat het gemeentefonds voortaan niet zou meegroeien met schattingen en voorspellingen van rijksambtenaren maar met de werkelijke uitkomsten. Dat was een verstandige keuze. Het is nooit te laat om deze verstandige keuze opnieuw te maken. Als zelfs cao’s opengebroken kunnen worden, moet het ook mogelijk zijn de afspraak over de compensatie voor de loonstijging open te breken.