Raadsleden mogen definitief rekenkamer niet meer in

Voor raadsleden geldt alleen nog maar een adviserende rol bij lokale rekenkamers. Als lid zitting nemen in de rekenkamer mag definitief niet meer.

Dat schrijft minister Plasterk van Binnenlandse Zaken als antwoord op schriftelijke vragen van de Vaste Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken over het actieplan lokale rekenkamers. Als adviserend lid kunnen ze hooguit meedenken over de onderzoeksprogrammering en de wijze waarop de rekenkamer haar rapporten presenteert aan de raad. ‘Adviserende leden hebben geen stem in het vaststellen van de onderzoeksprogrammering van de rekenkamer, de onderzoeksfase of bij het vaststellen van rapporten, aanbevelingen en conclusies. Raadsleden kunnen als adviserende leden geen stem uitbrengen in de onafhankelijke rekenkamer en kunnen ook niet de voorzitter zijn’, aldus de PvdA-bewindsman. Daarmee moet worden voorkomen dat partijpolitieke overwegingen een rol gaan spelen bij de onderwerpkeuze, de onderzoeksvragen en het formuleren van de conclusies en aanbevelingen op basis van het onderzoek.

Zoektocht leden
Dat betekent dat veel gemeenten op zoek moeten naar nieuwe leden voor hun rekenkamer. Naar schatting 50 procent van de lokale rekenkamers werkt met raadsleden. Plasterk wil louter nog onafhankelijke rekenkamers. Die onafhankelijkheid is volgens hem essentieel voor een goede controle op de doelmatige, doeltreffende en rechtmatige besteding van de middelen. De omvangrijke decentralisatie van taken – met de bijbehorende miljarden – maken die noodzaak alleen maar groter.

Tegengaan marginalisering
Het verbod op raadsleden is een van de onderdelen uit het actieplan van Plasterk om de kwaliteit van lokale rekenkamers op een hoger plan te brengen. De minister is bepaald ontevreden over de manier waarop in sommige gemeenten invulling wordt gegeven aan de wettelijke verplichte rekenkamer. Uit onderzoek werd duidelijk dat gemeenten soms strategieën toepassen om de rekenkamerfunctie zodanig te marginaliseren, dat geen onderzoek meer mogelijk is. Dat doen zij volgens de minister door geen leden te  benoemen, geen of te weinig budget toe te kennen, een rekenkamerfunctie ‘op afroep’ te maken of een combinatie daarvan.

Bezuinigingen
Uit ander onderzoek, van Berenschot, werd duidelijk dat in ruim vier op de tien gemeenten de laatste jaren is bezuinigd op de rekenkamer. In een derde van die gemeenten is het budget in een paar jaar tijd zelfs meer dan gehalveerd. ‘Uit deze gegevens concludeer ik dat de rekenkamerfuncties steeds meer aan betekenis inboet, wat resulteert in onvoldoende aandacht voor rekenkameronderzoek’, aldus Plasterk. Pogingen van zijn kant om gemeenten aan te spreken op gebrekkig functionerende vormen van rekenkamerfuncties en om verbeteringen aan te brengen, hadden nauwelijks het gewenste effect. ‘Het is met name om die reden dat ik heb aangekondigd dat ik tot een eenduidige regeling in de Gemeentewet wil komen, waarin geen plaats meer is voor andere vormen dan een onafhankelijke rekenkamer.

Budget rekenkamer
Ondanks het feit dat minister Plasterk bezuinigingen op de rekenkamer ‘penny wise pound foolish’ vindt en zich zorgen maakt over de daling van de rekenkamerbudgettent, is hij toch tegen een wettelijk normbedrag voor rekenkamers. De minister schrijft het onwenselijk te vinden om dat vast te leggen. Dat zou volgens hem een inbreuk op het budgetrecht van de raad betekenen. ‘De raad moet na goed overleg met de rekenkamer tot een bedrag komen dat voldoende is voor de rekenkamer voor het uitoefenen van haar taken. Per gemeente kan het best worden bepaald hoe hoog dat budget moet zijn.'