Productiviteit publieke sector valt tegen

De publieke sector heeft last van lage of dalende productiviteit. Dat concluderen onderzoekers Jos Blank en Alex van Heezik van IPSE Studies op basis van een analyse van de productiviteit – de geleverde diensten versus de kosten – in vijftien belangrijke publieke sectoren van 1980 tot 2018.

Onbetaalbaar

De hoge arbeidsintensiteit van veel sectoren zou volgens de onderzoekers de belangrijkste boosdoener zijn. Dit maakt het moeilijk om technologische vernieuwingen door te voeren. De lonen in deze sectoren groeien sneller dan de productiviteit en daardoor nemen de kosten van deze diensten toe. ‘Veel publieke diensten dreigen daardoor op termijn onbetaalbaar te worden.’

Personeelskosten

Vooral onderwijs en justitie scoren slecht. Uit onderstaand figuur blijkt dat dat ook sectoren zijn waar het aandeel van de personeelskosten hoger is 60 procent. Sectoren waar dat aandeel lager is dan 30 procent (energie, drinkwater en de spoorwegen) hebben een gemiddelde productiviteitsgroei van ruim 1,4 procent.

Bron: IPSE Studies

Ziekte van Baumol

Volgens de onderzoekers is dit het effect van de ‘Ziekte van Baumol’: ‘Baumol betoogt dat het vanwege de hoge arbeidsintensiteit in de dienstensector veel moeilijker is om daar een hoge productiviteitsgroei te realiseren. Om op de arbeidsmarkt te kunnen concurreren met andere sectoren moeten steeds hogere salarissen worden betaald, zonder dat hier een navenante productiviteitsgroei tegenover staat.’

Niet al te zware conclusies

Blank en Van Heezik willen niet al te zware conclusies verbinden aan wat ze ‘een beperkte steekproef’ noemen. ‘Andere factoren kunnen hierop ook van invloed zijn en het ontbreken van deze variabelen in de analyse kunnen de resultaten vertekenen. ‘ De resultaten kunnen volgens de onderzoekers robuuster worden als de jaargegevens van de sectoren gebruikt worden in plaats van de sectorgemiddelden.