Pleidooi stresstest voor gemeenten valt goed

Het voorstel een stresstest in te voeren voor gemeenten en provincies krijgt een warm onthaal. Bij raadsleden, maar ook bij ambtenaren.

Het advies om net als voor Europese banken een stresstest voor decentrale overheden in te voeren, doet de Raad voor financiële verhoudingen (Rfv) aan minister Donner (Binnenlandse Zaken, CDA). Zo’n test moet een gedegen inzicht geven in hoe gemeenten en provincies er in financieel opzicht voor staan.

Volgens de adviesraad is het de hoogste tijd voor zo’n test, vanwege de aanhoudende economische crisis en de onzekerheid die dat met zich meebrengt voor de gemeentelijke financiën. Die risico’s worden bovendien nog eens vergroot door de verdere decentralisatie van Rijkstaken. Als uit de test blijkt dat de begroting en meerjarenraming geen reëel beeld geven van de financiële positie, zou dat reden moeten zijn gemeenten onder curatele van de provincie te stellen.

Positief

De fracties van D66 en de VVD in de Haagse gemeenteraad omarmen het pleidooi van de Rfv. Ze hebben direct nadat Binnenlands Bestuur het idee afgelopen vrijdag bekendmaakte, het college van B en W verzocht richting Binnenlandse Zaken positief te reageren op het voorstel. De fracties zijn van mening dat de resultaten van een stresstest de gemeenteraad een nuttig instrument in handen zouden geven. ‘Een positieve uitslag zou bovendien kunnen betekenen dat het toezicht door de provincie kan worden teruggeschroefd’, stelt D66-raadslid Joost Sneller.

Ook in ambtelijke kring kan het Rfvvoorstel op steun rekenen. Gilbert Okx, financieel controller bij de gemeente Ronde Venen, ziet het toenemend belang van een goed onderbouwd beeld van de begroting en meerjarenraming door de economische onzekerheden. Hij ziet zelfs wel wat in een landelijke verplichting, ‘als via een eenduidige wijze van een stresstest het financieel beeld voor raadsleden verbetert.’

Jan Willem van Lenthe, hoofd financiën en control van Harderwijk, vindt de stresstest een ‘uitstekend idee om de raad een nieuw instrument te geven meer gevoel te krijgen bij de gemeentefinanciën.’ Het kan volgens hem het financieel bewustzijn van raadsleden vergroten.

‘CDK onafhankelijker dan gedeputeerde’
De minister van Binnenlandse Zaken werkt aan een herziening van het financieel toezicht op gemeenten. Doel is onder andere het verminderen van de administratieve lasten als gevolg van dat toezicht. De Raad voor financiële verhoudingen is om advies gevraagd. De raad pleit voor nóg een aanpassing: niet langer moet die toezichtsfunctie onder een gedeputeerde vallen, maar onder de commissaris van de koningin.

Dat benadrukt volgens de Rfv de onafhankelijkheid van het toezicht: ‘Het provinciaal financieel toezicht is een vorm van bestuurderstoezicht. Dat levert in de praktijk een bijzondere spanning op.’ Bedoeld wordt dat onafhankelijkheid en partijbelang kunnen botsen. Nu moeten provinciale bestuurders oordelen over gemeentelijke bestuurders uit wellicht dezelfde politieke stal.