Oorlog en vrede

Op 4 mei vind ik ze verstandig, op 5 mei niet. Op 4 mei denk ik vooral aan vrede. Vrede tussen rijk en gemeenten. Nederland is een eenheidsstaat, weliswaar een gedecentraliseerde eenheidsstaat, maar toch vooral een eenheidsstaat. Het rijk is de baas, en de gemeenten zijn de ondergeschikte lagere overheden. Het rijk bepaalt daarom hoeveel geld de gemeenten krijgen. Op 4 mei, denkend aan vrede, vind ik die bestuursakkoorden erg verstandig voor de gemeenten. Het is namelijk de beste manier om nog enige compensatie te krijgen voor de extra kosten van allerlei activiteiten. Beter iets dan niets.

Op 5 mei denk ik vooral aan oorlog. Want je moet soms vechten voor je rechten. We vechten tegenwoordig niet meer met kanonnen maar in de rechtszaal. Want Nederland is een rechtsstaat. Daarin gelden wetten. De gemeentewet bepaalt, in artikel 108 lid 3, dat het rijk alle kosten moet vergoeden van de activiteiten die de gemeenten uitvoeren in opdracht van het rijk. En als het rijk niet al die kosten aan de gemeenten wil vergoeden, dan kunnen de gemeenten naar de rechter gaan en hun geld opeisen. Op 5 mei vind ik dat de gemeenten dat echt moeten doen. En dan zijn bestuursakkoorden erg onverstandig voor de gemeenten, want ze krijgen nooit volledig wat ze willen.

De gemeenten stellen zich al jaren op als vredelievende, kwetsbare, breekbare, weerloze, ondergeschikte organisaties. Tekenend is dat de afgelopen vijfentwintig jaar maar een paar gemeenten naar de rechter zijn gestapt met een beroep op artikel 108 lid 3. Het rijk gedraagt zich als een overheersende oorlogsmacho. Beide overheden bereiken met een bestuursakkoord hun doel. Het rijk wint elk bestuursakkoord op punten, lees euro’s. En de gemeenten zijn blij met de vrede van de bestuursakkoorden en het weinige geld dat ze krijgen. Maar wat is op de lange termijn het verstandigste? In de week van 4 en 5 mei beseffen we: “Wie vrede wil, moet zich voorbereiden op de oorlog.”