Grote steden wapenen zich tegen corona

Onzekerheid overheerst in de gemeentelijke begrotingen voor 2021. Desondanks investeren veel grote steden – juist nu. Sommigen leggen geldreserves aan.

Dat valt op te maken uit een inventarisatie van de begrotingen van de grootse gemeenten. De meeste voorgestelde begrotingen zijn weliswaar al weer gedateerd, vanwege het uitbreken van de nieuwe coronagolf. Dat is lastig begroten. Pogingen worden wel gedaan, rekening houdend met de scenario’s van het Centraal Planbureau. Maar in het gunstigste coronascenario waar bijvoorbeeld Utrecht rekening mee hield – waarin sprake zou zijn van een nadeel van 60 miljoen euro – zou de boel vanaf 1 september weer op de rails zijn. Dat is dus niet meer haalbaar. In het ongunstigste scenario, met een pas per 1 januari 2022 volledig herstelde  economie, is er sprake van een nadeel van bijna 120 miljoen euro. ‘Zoals gezegd, het toekomstig verloop van de coronacrisis is hoogst onzeker’, concludeert Utrecht. ‘Daarom moeten we ernstig rekening houden met zwaardere scenario’s.’

Buffers
Om de onzekerheid op lange termijn te bestrijden, worden buffers aangelegd. Groningen voegt om die reden de komende vier jaar middelen toe aan de reserves. ‘Er wordt een financiële buffer gevormd om de financiële impact van de crisis voor 2020 en 2021 op te vangen’, schrijft Den Haag. Daar komt naar schatting 35 miljoen euro aan schadecompensatie van het rijk in en 46,5 miljoen aan gemeentelijke middelen. Bij het aanleggen van reserves wordt soms al gedacht aan de herstelfase.

Grote bedragen
De meeste gemeenten investeren juist de komende tijd om stagnatie als gevolg van de crisis tegen te gaan. Groningen investeert ‘gericht extra waar nodig’, zoals in onderwijs, handhaving en schuldhulpverlening. Nijmegen geeft in 2021 extra geld aan wonen, cultuur en de binnenstad. ‘Met deze impuls verwacht de gemeente zowel op de lange als de korte termijn crisisgevolgen te verzachten. Op deze terreinen zijn bovendien mogelijkheden om investeringen naar voren te halen en cofinanciering vanuit andere overheden te realiseren waardoor grote bedragen beschikbaar komen.’

Bouwen
Ook Rotterdam investeert in wonen: ‘Bouwen, bouwen, bouwen. Het is het juiste middel om de crisis tegen te gaan.’ Er wordt gezocht naar stapeleffecten: bouwen lost het woningtekort op, is goed voor de economie en heeft direct effect op de werkgelegenheid. ‘Dit stadsbestuur kiest ervoor om Rotterdam uit deze crisis te investeren.’ Rotterdam gebruikt hiervoor, net als Den Haag, opbrengsten van de verkoop van Eneco.

Sterk signaal
Eindhoven ziet ‘de crisis als kans’. In 2017 stond de gemeente er financieel niet goed voor, maar ze heeft daarop gereageerd en nu is er weer incidentele ruimte om te investeren. ‘Investeringen die ons ook moeten helpen om beter uit de crisis te komen.’

De grootste zekerheid te midden van alle onzekerheid betreft de tekorten die de jeugdzorg en de huishoudelijke hulp (Wmo) plagen. Breda geeft samen met andere gemeenten een ‘sterk signaal’ af aan het rijk dat het nodig is ‘om ons tegemoet te komen in de Wmo en de jeugdzorg, waar gemeenten uitvoering aan moeten geven met nog altijd flink minder budget dan voorheen.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 20 van deze week (inlog)