Nivelleringsterreur (2)
En o wee als groepje zus of groepje zo buiten de marges van de afspraken vallen. Dan gaan we natuurlijk weer repareren en compenseren. Oftewel ingewikkelder maken.
“De sterkste schouders dragen de zwaarste lasten.” We horen het vaak in deze barre tijden. Het klinkt zo mooi, maar er zitten addertjes onder het gras. Hogere belastingen en het inkomensafhankelijk maken van voorzieningen en regelingen hebben als nadeel dat (meer) werken of een hoger inkomen niet evenredig lonend is.
Dit kan van invloed zijn op de dynamiek van de arbeidsmarkt. Vroeger droomde je van een mooie carrière. Ging je als ambtenaar naar de opleiding GA-1en GA-2 bij de Bestuursacademie. Hoopte je op een promotie naar de rang van administrateur of referendaris. Ging je zelfs nog wel eens verhuizen voor een beter betaalde baan. Hoeft straks niet meer. Ook de timmerman die graag wil opklimmen naar een functie van uitvoerder of opzichter kan zich de moeite besparen. Of de onderwijzer die schooldirecteur wil worden. Een hoop gezeur en verantwoordelijkheid erbij, maar financieel schiet je er niet veel mee op. En hoe lonend is het om over te werken of ploegendiensten te draaien als elke euro extra gedeeltelijk weer moet worden ingeleverd?
Voor een carrière zijn natuurlijk meer overwegingen dan alleen financiële. Persoonlijke ontwikkeling en nieuwe uitdagingen zijn ook belangrijk. Maar een hoger inkomen zal ook een rol spelen. Bij tweeverdieners kan de verleiding ontstaan dat één van de partners (voornamelijk de vrouw) minder gaat werken. Of helemaal stopt, als elk extra gewerkt uur ten koste gaat van andere inkomensbestanddelen. Mooi voorbeeld is uit de jaren tachtig van de vorige eeuw toen de overheid subsidies verstrekte op koopwoningen. De zogeheten premie A, B en C woningen. Deze waren inkomensafhankelijk. De vrouwen stopten massaal met werken anders kwamen ze boven een bepaalde inkomensgrens waardoor het echtpaar de premie weer zou moeten inleveren. Stoppen met werken kwam toch mooi uit, want het kopen van het huis liep bijna gelijk op met het stichten van een gezin.
Het grootste nadeel van inkomensafhankelijke regelingen is dat het tot een enorme bureaucratie leidt. Het is bijna niet meer te bevatten hoeveel wetten en regelingen we in dit land hebben die op één of andere manier inkomensgerelateerd zijn. Bijstandsregelingen, heffingskortingen, toeslagen; dagelijks zijn duizenden en nog eens duizenden ambtenaren en ander administratieve medewerkers geld aan het rondpompen. Weghalen bij de één, en toestoppen bij de ander. Uit de krochten van ons systeem haalt het nieuwe kabinet drie regelingen die zouden moeten worden afgeschaft: de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg), de fiscale regeling voor aftrek van specifieke zorgkosten en de Compensatie Eigen Risico (CER). Ben benieuwd of het lukt deze regelingen af te schaffen.
Helemaal krankzinnig wordt het met de koopkrachtplaatjes. Lees bijvoorbeeld de brief van het ministerie van SZW en de notitie van het Nibud. Lees en huiver. Groep A is min 4 ¼ % ; groep B is plus 1 ¾ % en zo gaan we het hele alfabet door. Het Nibud komt zelfs met honderd voorbeeldhuishoudens. Een totaal onmogelijke exercitie om onze samenleving in modellen te vatten. En o wee als groepje zus of groepje zo buiten de marges van de afspraken vallen. Dan gaan we natuurlijk weer repareren en compenseren. Oftewel ingewikkelder maken. Eigenlijk zijn we gruwelijk rijk dat we zo’n bureaucratie in stand kunnen houden.
Rik Bolhuis
Meer columns van Rik Bolhuis leest u hier.
Voor veel mensen levert dit een stukje veiligheid op, de schijn van een risicoloos bestaan.
Maar, een systeem als deze kan alleen maar bestaan als de massa de kosten ervan voor zijn rekening neemt. Die befaamde sterke schouders.
Uiteindelijk levert dit een samenleving op, waar het gemidddelde de norm is. Mensen die voor een 7, 8, 9 of 10 gaan, worden zodanig belast dat de mensen van 5 en lager beschermd worden. Uiteindelijk, creëer je een zesjes cultuur.
Stel je geeft een klas alleen nog maar een gemiddeld cijfer, of je nu hoog of laag scoort, heeft alleen maar invloed op het gemiddelde cijfer. De mensen die hard studeren komen erachter, dat dit geen zin heeft, en mensen die geen moeite willen doen, komen erachter, dat zij een hoger cijfer krijgen, door dezelfde inzet. Vroerg of laat krijgt de hele klas een onvoldoende en is het oorlog in de klas.
Dit principe zie je ook in Europa, bij de creatie van een gemiddelde schulden systeem, zal er geen discipline ontstaan om hun eigen problemen op te lossen.
Dit zelfde geldt ook voor ons nivelleringsstelsel. Welke discpline denkt je, wat dit ons oplevert?