Zuid-Holland overweegt versoepeling financieel toezicht

Als er niet structureel meer geld voor gemeenten komt, verwacht de provincie Zuid-Holland dat haar gemeenten het niet meer kunnen bolwerken. In dat geval overwegen Gedeputeerde Staten de grenzen van de wet op te zoeken en het toezicht te versoepelen, schrijven ze in een urgente brief aan premier Rutte.

Naar eigen inzicht

Als er geen ‘tijdige en ruimhartige’ steun van het kabinet komt, voorziet de provincie dat het veel gemeenten dit najaar niet zal lukken om de begroting voor 2021 sluitend te maken. Financieel toezicht wordt dan lastig. ‘Wij zullen in die gevallen onze gemeenten zo veel mogelijk beleidsvrijheid geven naar eigen inzicht te handelen.’

Tegen de grenzen

Zuid-Holland zoekt als financieel toezichthouder naar mogelijkheden om de voorschriften voor gemeenten zo reëel en soepel mogelijk te maken, maar dat kan niet altijd binnen de wet. Het is daarom mogelijk dat de provincie ervoor kiest om ‘tegen de grenzen van het wettelijk medebewind aan te schuren’. De wet zou daar 'enige interpretatieruimte' voor bieden.

Volledige dekking

De coronacrisis verslechterde de toch al benarde financiële situatie van gemeenten, maar eerder deze week schreef minister Ollongren (Binnenlandse Zaken, D66) dat er nog geen extra structureel geld komt om het leed te verzachten. De provincie erkent wel de incidentele bijdragen, maar verzoekt het kabinet dringend om tekorten die gemeenten buiten hun schuld oplopen volledig te dekken met structurele maatregelen. De tekorten in het sociaal domein zijn immers grotendeels onvermijdelijk en structureel.

Grote offers

Ollongren schreef eerder deze week dat in heel het land slechts acht gemeenten onder verscherpt toezicht staan en dat dit niet abnormaal hoog is. Gemeenten hebben daar bij de begroting voor 2020 echter alles voor moeten doen, meldden de provinciale toezichthouders al. Het lage aantal gemeenten onder verscherpt toezicht, benadrukt Zuid-Holland nu, ‘heeft in dit opzicht al grote offers gekost'. 'Wij zijn van oordeel dat deze situatie zich dit najaar niet nogmaals moet voordoen.’

Onhoudbaar

De provincie maakte in november al bekend zich ‘grote zorgen’ te maken over de financiële druk op haar gemeenten. Veel provincies en gemeenten volgden, zoals gemeenten in Utrecht in Midden-Holland die begin juni schreven dat de noodsituatie de dienstverlening aan burgers in gevaar brengt (en volgens Zuid-Holland bereidt een aantal gemeenten momenteel gelijkluidende brieven voor). Om de vraag om extra geld kracht bij te zetten, kondigde het initiatief #gemeenteninnood eerder deze week een actie aan. Er zou minstens 2 miljard euro nodig zijn. Een position paper van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) benadrukt eveneens deze week dat de financiële positie ‘onhoudbaar’ wordt.

Eén overheid

‘Zoals u steeds helder benadrukt, is dit een klus die we alleen samen kunnen klaren’, schrijft de provincie aan de premier. ‘Nu – meer dan ooit – heeft ons land één saamhorige en elkaar steunende overheid nodig. In het belang van onze inwoners.’