Niets te kiezen

Is er dan wetenschappelijke overeenstemming over dat bedrag? Vormen de politieke partijen stiekem een kartel? Is er een geheime deal tussen gemeenten en Rijk? Niks van dat alles. De achtergrond is dat het Centraal Planbureau (CPB) heeft georakeld dat een bezuiniging van 10 procent op het gemeentefonds, en 20 procent op het provinciefonds, het hoogst haalbare was.

Hogere kortingen zijn niet zinvol, omdat de gemeenten en provincies dan zouden moeten interen op hun reserves. En dat leidt niet tot een grotere daling van het emu-tekort - het totale bedrag dat de alle overheden samen jaarlijks meer uitgeven dan ze binnenkrijgen. Nu heeft het CPB wel verstand van de rijksfinanciën maar absoluut niet van de gemeente- of provinciefinanciën. Ter illustratie: de voorspelling van het CPB dat de decentrale overheden hun emu-tekort in 4 jaar halveren blijkt geen echte voorspelling te zijn, maar slechts een wens!

Waarom het planbureau 10 procent en 20 procent korting maximaal mogelijk vindt, en niet 7, of 14, of 24? Geen idee. Onderbouwd zijn de bedragen niet. Wellicht omdat tien en twintig mooi afgeronde getallen zijn, omdat mensen tien vingers en tien tenen hebben. Toch is dat standpunt van enkele planbureauambtenaren invloedrijker dan welk onderzoek ook. Discussie zinloos, verkiezingen zinloos, hamerstuk bij de formatie.

Wacht eens even, 1,7 miljard euro korting op het gemeentefonds, waar kennen we dat ook al weer van? Dat was ook het bedrag dat de commissie- Kalden voorstelde in één van de twintig rapporten van de brede heroverwegingen. Die rapporten zijn gebaseerd op informatie van het Centraal Planbureau. Nuttig voor de rijksfinanciën, niet voor de gemeentefinanciën. Die commissie voerde twee argumenten aan voor dit bedrag.

Ten eerste zouden de gemeenten bijna 1,7 miljard euro meer ontvangen aan belastingen en andere eigen inkomsten. Ten tweede: de duurste helft van de gemeenten, die per inwoner het meeste uitgeeft (rekening houdend met verschillen in sociale structuur, fysieke structuur en centrumfunctie), zou 1,7 miljard euro meer uitgeven dan de zuinigste helft van de gemeenten, die per inwoner het minste uitgeeft. Een beperking tot het niveau van de zuinigste helft zou dus 1,7 miljard euro besparen. Zo beweert althans de commissie, overigens zonder het onderzoek openbaar te maken.

Het lijkt erop dat de commissie-Kalden simpelweg het Centraal Planbureau heeft nagepraat dat 1,7 miljard euro de maximaal mogelijke korting vindt, en twee argumenten heeft gezocht om op dat bedrag uit te komen. Terwijl de volgorde moet zijn: eerst argumenten, dan conclusie.