Nederland kan meer voordeel uit EU halen

Als Nederland en de provincies hun innovatiebeleid en hun subsidies beter afstemmen op de EU, is er meer winst te behalen uit Europese fondsen. Dat stelt de Adviesraad voor wetenschap, technologie en innovatie AWTI.

Beleidsverkokering

Er moet een einde komen aan de beleidsverkokering tussen Nederland en Brussel, vindt de AWTI. De adviesraad haalt een visie aan van de Europese Rekenkamer uit 2020 over het inmiddels aflopende wetenschapsprogramma Horizon 2020. De Europese Rekenkamer constateerde dat de bijdragen van dat programma aan de maatschappelijke uitdagingen onvoldoende zijn vast te stellen. In Horizon Europe, de opvolger van Horizon 2020, is die maatschappelijke uitdaging nog explicieter vastgelegd en werken partijen ook samen aan wetenschappelijke missies met maatschappelijk rendement.

Duidelijker beleid

Maar om die Europees–nationale tandem goed in beweging te krijgen is meer nodig, vindt de AWTI in een advies voor regering en parlement dat afgelopen dinsdag is aangeboden aan minister Micky Adriaansens (VVD) van EZK. Op zijn minst een duidelijk beleid waardoor Nederland ook een duidelijke agenda in Brussel kan laten zien. Door de Europese agenda beter te laten aansluiten bij de Nederlandse ambities en sterktes zou Nederland nog meer profijt kunnen hebben van Europese programma’s zoals Horizon Europe of de Green Deal. Hoeveel dat zou kunnen zijn, zegt de AWTI niet.

Topsectoren

De AWTI constateert dat de Nederlandse rijksoverheid de tien topsectoren vooral hun beleid bottom-up heeft laten vormgeven. Dat gebrek aan heldere nationale beleidsambities van de rijksoverheid maakt het lastig om succesvol te opereren in Brussel. Sterker nog, het is ook moeilijk te constateren of de Europese ambities hebben bijgedragen aan de Nederlandse ambities, schrift de AWTI, die ook de provincies aanspreekt in zijn aanbevelingen.

Een greep uit de adviezen: combineer de inzet van fondsen voor regionale ontwikkeling, EFRO, in de vier managementgebieden (Oost-, Zuid-, Noord- en West Nederland) slimmer met nationaal en provinciaal geld.

Ambtenaren

Sterker nog, de AWTI roept op tot een EU-check om te controleren hoe nationale, regionale en Europese regels goed op elkaar kunnen aansluiten. Dat is ook voor provincies van belang, want provincies hebben een grote rol in bijvoorbeeld milieu- en omgevingsbeleid en dat zijn ook terreinen waar de EU het voortouw probeert te nemen. De AWTI vindt dat decentrale overheden en hun medewerkers oog moeten hebben voor Europa ook als die specifiek in een regio werken.

Toeval

Landelijke en decentrale overheden moeten verder meer hulp bieden aan kennisinstellingen en bedrijven in het mkb zodat ze ook Europese samenwerkingen aan kunnen gaan. Vooral in het mkb hangen Europese samenwerkingen te vaak af van het toeval, van iemand die iemand kent, in plaats van een strategische keuze.

Ook roept de AWTI op tot het voeden van innovatie-ecosystemen en om die te verbinden met andere regio’s binnen de Europese Unie zodat echte smart innovation regions ontstaan. Ook daarin hebben decentrale en de landelijke overheden een gezamenlijke taak, meent de AWTI.