Namen met een streepje: recept voor mislukking

Erfgoedkundige Linde Egberts onderzocht hoe het toch komt dat het tussen sommige steden maar niet wil klikken, of erger nog, dat ze elkaar naar het leven staan. De conclusie: oud zeer dat in de genen is gaan zitten.

Er is een platform in het leven geroepen om de regio Arnhem-Nijmegen te promoten, meldt De Gelderlander halverwege januari. Initiatiefnemer is de economische raad Arnhem-Nijmegen, met als leden onder meer de twee steden, de instellingen voor hoger onderwijs en enkele grote bedrijven uit de regio. Ze hebben ‘met lede ogen’ aangezien hoe Arnhem-Nijmegen is weggezakt op de lijstjes van economisch sterke regio’s in Europa. Dat tij moet gekeerd worden. Het platform ziet ‘veel mogelijkheden’ en zal zijn werk beginnen met het opstellen van een agenda.

Calimero-gevoel
Misschien is het een idee om het proefschrift van erfgoedkundige Linde Egberts als eerste punt te agenderen, met aansluitend de vraag hoeveel zin een platform heeft. In Chosen Legacies. Heritage in the Construction of Regional Identity blijkt dat recentelijk al eens gepoogd is de regionale identiteit te formuleren. Er bleek geen draagvlak voor. De nagenoeg opgeheven Stadsregio Arnhem-Nijmegen (‘SAN’: 21 gemeenten, 740.000 inwoners) liet op enig moment onderzoek doen naar de overeenkomsten binnen het gebied en kwam onder meer op het landschap uit. Arnhem en Nijmegen, beide gelegen op een stuwwal aan weerszijde van de regio, zijn te zien als spiegels van elkaar. Met tussen beide een rivierengebied. Met zo’n landschappelijke samenhang ben je als eenheid te presenteren. Dan heb je identiteit. Arnhem en Nijmegen gaan elk hun eigen weg, wat volgens Egberts in belangrijke mate te verklaren is uit het verleden. ‘De twee zijn al lang rivaliserende steden, zeker toen Arnhem in de zestiende eeuw de hoofdstad van Gelre werd. Nijmegen, dat altijd belangrijker was geweest, hield er een Calimero-gevoel aan over.’

Clubkleuren
Het speelt nog altijd, volgens de promovendus. ‘In Nijmegen bestaan plannen om de toren te herbouwen van een middeleeuwse burcht die er ooit stond. De luiken zouden logischerwijs geel-zwart geverfd moeten worden, de kleuren van het toenmalige graafschap. Maar dat is dus echt onbespreekbaar in Nijmegen. Want het zijn ook de kleuren van Vitesse, de voetbalclub uit Arnhem.’ En al was er sprake geweest van eendrachtige overheden, dan nog stonden ze voor een schier onmogelijke opgave. Hier haalt Egberts collega-wetenschapper Gert-Jan Hospers van de Radboud Universiteit (Nijmegen) aan. ‘Die zegt: namen met een streepje erin, zoals in ‘Arnhem-Nijmegen’, zijn recepten voor mislukking. Omdat iedereen bij zo’n naam voelt: geen eenheid dus.’ Egberts (30) gooit de armen omhoog op de elfde verdieping van het VU-gebouw, dat deze ochtend in zware nevelen gehuld is. ‘Hoe zouden mensen zich met jou moeten identificeren als je naam al geen eenheid is?’

Twincities

Arnhem en Nijmegen delen vele geschiedenissen, blijkt uit een inventarisatie van Egberts. Het ontstaan van het landschap, de Romeinse tijd, de Tweede Wereldoorlog en de naoorlogse stadsuitleg vormen er slechts een greep uit. Maar in plaats van er eentje samen op te pakken, benijden de ‘twincities’ elkaar. Ook naar de twee apart gekeken, plaatst Egberts vraagtekens. Waarom verwijst Nijmegen met de campagne ‘Altijd Nijmegen’ naar zijn Romeinse oorsprong als er amper iets Romeins overeind staat in die stad? Waarom kiest Arnhem met ‘Made in Arnhem’ voor zijn creatieve, culturele klimaat in een groene omgeving als ‘A bridge too far’ al internationale bekendheid geniet?

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 3 (inlog)