Mission Impossible
De 430 Nederlandse gemeenten moeten de komende jaren wonderen verrichten bij het helpen dichten van het structurele gat in de overheidsfinanciën van 29 miljard euro. Ze moeten bezuinigen, fuseren, reorganiseren, samenwerken, taken van andere partijen goedkoper overnemen en nog meer geld besparen. En het liefst zo snel mogelijk want het miljardengat moet dicht.
Dus wat moeten die gemeenten gaan doen? Sowieso 1,7 miljard - circa 10 procent op jaarbasis - inleveren. Vervolgens zijn 430 gemeenten veel te veel gemeenten. Te duur en de kleinere kunnen de ingewikkelde taken niet aan, dus blijven er 30 tot 150 over. Dit leidt tot fusies en reorganisaties die hun weerga niet kennen en die bovenop de 1,7 miljard euro aan bezuinigingen komen die elke gemeente nog moet invullen. Tegelijkertijd moeten de fuserende gemeenten taken van de hoogstwaarschijnlijk verdwijnende waterschappen overnemen.
Om verder kosten te besparen lijkt het er op dat er één regeling komt waarin de sociale wetgeving opgaat. In de Wet werk en bijstand moeten diverse andere uitkeringsregelingen opgaan, zoals de Wajong, Wsw, WIJ, Wia, etc. Onder het motto één regeling, één uitvoerder wordt het UWV uitgekleed en gaat de uitvoering van die ene toekomstige regeling waarschijnlijk naar de gemeenten. Het gaat om een bedrag van 20 miljard min 2 miljard euro bezuinigingen als de gemeenten de uitvoering van één uitkeringsregeling op zich nemen. Eindelijk kan dan de Jeugdzorg ook bij de provincies worden weggehaald en naar de gemeenten worden overgeheveld - hopelijk meteen goedkoper. Grote delen van de Awbz gaan, zoals het er nu naar uitziet, in een megabezuinigingsoperatie van miljarden ook naar de gemeenten die allerlei zorgtaken moeten combineren met de Wmo.
Ach, en dan hebben we het nog niet gehad over het klein bier, zoals een mogelijke congestieheffing rond de grote steden; de opschaling van 25 veiligheidsregio’s naar 10 en het inrichten van shared service centra. Als de gemeenten dit alles nu doen met substantieel minder ‘kostbare’ politieke ambtsdragers dan scheelt dat in ieder geval aan tijdrovende democratische controle. En oh ja, de komende 10 jaar vertrekken ook nog 7 op de 10 ambtenaren (zie pag. 8 e.v.).
Met dit alles - en nog veel meer, moet het miljardengat worden gedicht én dan liefst nog heel snel, want de meter loopt. In het bedrijfsleven is er geen enkele CEO die zijn bedrijf zo op z’n kop zet, met in zo’n korte tijd zoveel brain drain. Alleen als gemeenten de tijd krijgen om de bezuinigings- en e ciencydoelstellingen te halen bestaat er een kans dat dit geen dure mission impossible wordt, waarvan uiteindelijk alleen consultants veel beter worden.
En de ervaring leert: De soep wordt nooit zo heet gegeten als hij wordt opgediend.