Omdat het kan

Je denkt: het zal toch niet waar wezen. Maar al heel snel zet je je naïviteit aan de kant. Natuurlijk grijpen hordes Oekraïners hun kans door met een retourtje NL een oprotpremie van een paar duizend euro te cashen. En natuurlijk misbruiken Nederlandse jongeren de mbo-school als pinautomaat waar gratis geld uit te trekken valt: ze schrijven zich in voor een opleiding, krijgen 800 euro per maand studiefinanciering zonder ook maar één les daadwerkelijk te volgen. Easy money, toch?

Hoewel mogelijk net niet illegaal, is het natuurlijk uitermate verwerpelijk. De regelingen zijn er niet voor bedoeld. Studiefinanciering, het woord zegt het al, is bedoeld om (jonge) mensen te kunnen laten studeren, niet om de hele dag thuis of in de coffeeshop te chillen. En zo is de vertrekpremie van het rijk bedoeld voor asielzoekers die vrijwillig willen terugkeren naar hun land, niet voor gelukszoekers die als in Monopoly in vliegende vaart langs START tweeduizend euro opstrijken.

De burger echter, waar deze ook vandaan komt, wordt steeds calculerender. De tijd lijkt erom te vragen. De grote jongens doen het immers ook. De Ikea’s, Apple’s, Starbucksen en Google’s van deze wereld ontwijken via ons land de belasting op winst. Een business die de multinationals miljarden oplevert. De belastingontwijking, zeg maar gerust ontduiking, mag weliswaar geen fraude worden genoemd, maar deugen doet het allerminst. Pogingen de truc onmogelijk te maken, stuiten op verzet van werkgeversorganisaties: het zou slecht zijn voor Nederland als vestigingsland. Coalitiepartij VVD is evenmin voor al te snode tegenmaatregelen, met het argument dat het bedrijfsleven toch maar mooi voor werk en banen zorgt. Tja, met zo’n moraal als voorbeeld moedig je je calculerend gedrag bij je onderdanen slechts verder aan.

Een kanttekening lijkt op zijn plaats. Je kunt je twijfels hebben of die pseudo mbo-studenten wel zo berekenend bezig zijn. Op langere termijn doen ze zichzelf gruwelijk tekort: ze vergooien een goede kans op een betaalde baan. Of het moet zijn dat genoemde multinationals juist voor dit soort uitvreters in de rij staan.