Minder tijd voor geld, meer tijd voor invloed

Tijdens mijn arbeidzame leven heb ik vaak gemopperd op de begrotingsbesprekingen in de gemeenteraad. Eigenlijk over de gehele financiële jaarcyclus die in mijn ogen zwaar op de vergaderagenda van een gemeenteraad drukt. Waarom wordt er bijna zonder morren veel vergadertijd aan de financiën besteed?

Terwijl sinds de komst van de ‘duale – programma – begroting ‘ de positie van de raad is verminderd en de complexiteit toegenomen. De decentralisaties de financiële armslag voor gemeenteraden kleiner maakt. De macht van de portefeuillehouders financiën en grondbedrijf en vastgoed, met hun ambtenaren, alleen maar toeneemt. Waarbij het in mijn ogen van humor getuigt dat wanneer zij weer een’ potje’ weten te vinden voor een (financiële) oplossing, zij er bijna altijd veel waardering voor ontvangen van de raadsleden. Terwijl de vraag of die ‘creatieve potjes’ niet zelf gecreëerde lucht in de begroting/het begrotingsproces is, niet of nauwelijks aan de orde komt.

Zelfs wanneer ik wel eens bijna cynisch opmerkte dat het bijzonder is dat zo veel tijd en energie wordt besteed aan het bestemmen voor een andere doel, van maar enkele tienden van procenten van de totale begroting, leidde dat niet tot een andere benadering. Sterker nog telkens werd ik weer terecht gewezen door het gewicht dat raadsleden zelf aan die cyclus toedichten. Dus heb ik regelmatig mijn vraag niet meer gesteld en gedacht dat dit ‘hoogtepunt van het vergaderjaar’ bij onze lokale politieke cultuur hoort. En het een kenmerk is van een tijdperk met geld gestuurde politiek.

Toch blijf ik raadsleden met een minimum aan tijd een maximum aan invloed toewensen. Die invloed zal naar mijn verwachting de komende periode niet meer uitsluitend bij het geld kunnen liggen. Dus misschien is de tijd rijp om wat vergadertijd bij de financiën weg te snoepen. En die te besteden aan de effecten op lokaal niveau van kwesties als (geen) vertrouwen in politici, de klimaatontwikkeling, het woonvraagstuk, samenlevingsdeling, betekenis van corona op de inwoners. En niet te vergeten de vraag waartoe de overheid eigenlijk dient. Moeilijke opgaven die tijd en kritische raadsleden vragen.

In het zoeken naar een antwoord hoe te komen tot minder financiële vergadertijd, heb ik eens bij een paar willekeurige gemeenten meegekeken bij de eerste bespreking van de begroting. Voor mij leuk om te doen. Mooi om de inzet van veel – mij onbekende- raadsleden te herkennen. Maar een echt nieuw licht wierp het niet. Wel besefte ik dat de verkiezing in maart een kans kunnen bieden.

Het bijna eindeloos vragenstellen, moet je kunnen verminderen. Dat kan bijvoorbeeld door raadsleden direct te leren veel meer de accountant voor henzelf in te schakelen om werk voor hen te laten doen. Door raadsleden aan de voorkant veel scherpere eisen te laten stellen aan ‘de begroting’. Laat griffiers en accountants samen een lijst opstellen met elementen die de raad houvast biedt voor inrichting, sturing en controle van de begroting. Besluit over zo’n lijst aan het begin van de raadsperiode. Trek daarvoor in april of mei één of twee dagen uit. Neem dan wel tijd als raadslid. Tijd die je in de verdere jaren van de raadsperiode dubbel terugverdient. Terwijl het ook nog eens een betere invloed op de gemeentefinanciën oplevert. Maar het allerbelangrijkste, je krijgt iets meer tijd voor de zware kwesties waar je als raadslid voor staat.

Jan Dirk Pruim