Lenin aan de macht

Eigenlijk alleen de accountants hadden daar belang bij. Tot ongeveer 5 jaar geleden. Toen bedacht de commissie-Brinkman dat je ook alle doeluitkeringen onder elkaar op één A4’tje kon zetten, zodat maar één keer controle nodig was. ‘Sisa’ was geboren.

Ruim een jaar later werd de ‘decentralisatie- uitkering’ bedacht. In de memorie van toelichting werd een mooie definitie gegeven: ‘een uitkering in het gemeentefonds voor tijdelijk beleid en voor beleid waarvan de termijn van overgang naar de algemene uitkering nog niet is vast te stellen.’

De uitkeringen behoren tot het gemeentefonds, dus de gemeenten mogen ze besteden waaraan ze willen en hoeven zich bij de ministeries niet te verantwoorden over de besteding. En, ten derde, moesten de ministeries al hun kleine doeluitkerinkjes bundelen tot één grote. Die kreeg de naam ‘verzameluitkering’. Doeluitkerinkjes van minder dan 10 miljoen euro zijn nu niet meer toegestaan. Drie goede maatregelen om het geld zo zinvol mogelijk te besteden en om de controle te beperken: hoezee, hoezee, hoezee!

Maar de Lenins op de ministeries zijn niet voor één gat te vangen. Direct bedachten ze een sluw plannetje: De gemeenten krijgen die decentralisatie- uitkeringen alleen als ze van tevoren beloven, ze te besteden zoals de ministeries willen en daar bovendien tóch verantwoording over af te leggen. Kortom: verantwoording hoeft niet, maar moet wel.

Daarmee zijn de Lenins direct van de beperking van ‘minimaal 10 miljoen euro’ verlost: zulke kleine uitkerinkjes verstrekken ze voortaan als decentralisatie- uitkering. En in de meicirculaire van het provinciefonds zijn de Lenins nog een stapje verder gegaan. Een deel van de algemene uitkering van het provinciefonds hebben ze omgezet in een decentralisatie-uitkering. Dat is in strijd met de wet die zegt dat decentralisatie-uitkeringen moeten worden omgezet in algemene uitkeringen, en niet andersom!

Het gaat niet om een klein deel van het provinciefonds, maar om bijna de helft. De Lenins noemen die helft ‘ontwikkeldeel’, waarmee ze bedoelen dat de provincies moeten ontwikkelen wat de ministeries bedenken. Daarmee beperken ze de provincies in hun mogelijkheden om het geld zo goed mogelijk te besteden. De provincies besteden het geld exact zoals de ministeries willen, uit vrees over enkele jaren veel minder te krijgen. En de provincies leggen zich erbij neer dat de vermogens van de provincies gaan meetellen bij de verdeling van dat geld, al mag dat niet bij de algemene uitkering. Want niemand durft naar de Raad van State.

Lenin voerde in de Sovjet-Unie de strak centraal geleide politiek in. Dat werd geen succes. Vertrouwen bleek uiteindelijk toch beter dan controle. Maar hij zou jaloers zijn als hij zag hoe goed de provincies naar de ministeries luisteren. En dat met een zo mooi verborgen dreiging! Nu heeft hij in Europa nog maar weinig aanhangers. Het lijkt erop dat al die laatste Lenins werken op onze ministeries ...