Kosten sociaal domein met 10 procent gestegen

Gemeenten gaven in 2023 5,6 miljard euro meer uit dan het jaar daarvoor. Dat blijkt uit nieuwe berekeningen door het CBS op basis van de jaarrekeningen van gemeenten. Van die 5,6 miljard euro komt 3,1 miljard euro voort uit hogere uitgaven in het sociaal domein. Het totale overschot van gemeenten bedroeg in 2023 1,6 miljard euro. Dat is in lijn met wat de VNG een aantal maanden terug voorspelde.

1,6 miljard overschot

Die voorspelling van de VNG was op basis van ongecorrigeerde Iv3-jaarrekeningcijfers van 333 van de 342 gemeenten. Driekwart van de gemeenten zou uitkomen op een positief saldo, van in totaal 1,6 miljard. De definitieve cijfers die het CBS hanteert laten hetzelfde resultaat zien. Hoewel er dus sprake is van zwarte cijfers is het overschot een stuk kleiner dan een jaar eerder. Toen hielden gemeenten namelijk maar liefst 3,7 miljard euro over.

Opbrengsten

In 2023 behaalden de gemeenten een totaal aan inkomsten van 76,7 miljard euro, zo blijkt uit de gezamenlijke jaarrekeningen. Gemeenten kregen onder andere een groter bedrag voor de opvang van ontheemden uit Oekraïne. Het gemeentefonds steeg met 1,1 miljard euro. Zelf haalden gemeenten ook meer geld op aan lokale heffingen. In totaal 8 procent meer. Die stijging is meer dan 2 keer zo groot als een jaar eerder.

Kosten

Nog sterker dan de opbrengsten stegen de kosten. In 2023 gaven gemeenten 75,1 miljard euro uit, wat een stijging van 5,6 miljard euro is ten opzichte van 2022. Van deze toename kwam meer dan 3 miljard euro voort uit uitgaven voor taken in het sociaal domein. De grootste stijging was te zien bij de WMO, jeugdzorg, maatschappelijk werk en de vluchtelingenopvang. Voor inkomensregelingen en participatie stegen de kosten minder hard.

Reserves, 2024

Het sociaal domein is veruit de grootste kostenpost van gemeenten. De uitgaven bedroegen in 2023 33,1 miljard euro. Gemeenten verwachtten ook dit jaar een flinke stijging, zo bleek eerder dit jaar al uit een CBS-onderzoek naar de gemeentelijke begrotingen voor 2024. Het eigen vermogen van gemeenten steeg vorig jaar voor het eerst naar boven de 40 miljard.