Financiële boemerang

Het tot nu toe enige ‘uitgelekte’ nieuws over de rijksbegroting is dat de korting op de thuiszorg voor 2014 van de baan is. Althans, dat stellen ‘ingewijden’. Op Prinsjesdag zal duidelijk worden of de korting van 89 miljoen euro op het gemeentelijke budget voor huishoudelijke hulp en persoonlijke verzorging komend jaar inderdaad wordt geschrapt. Dan zal ook blijken of dit een schamel doekje voor het bloeden is voor de financiële ellende die de komende jaren over de gemeente wordt uitgestort. 

Die kans is groot. Je kunt er gif op innemen dat er weinig licht aan de gemeentelijke financiële horizon zal verschijnen. De in de meicirculaire beloofde groei van 947 miljoen in het gemeentefonds komt waarschijnlijk uit op 587 miljoen euro. Dat heeft alles te maken met de 6 miljard extra die het kabinet gaat bezuinigingen: gemeenten moeten meebloeden. Dinsdag wordt duidelijk welke maatregelen Den Haag verder in petto heeft die directe gevolgen zullen hebben voor gemeenten en hun financiële huishouding. 

En dat is dan pas de zure appel voor 2015. De jaren erna wordt het nog schraler, zo niet nijpender. In 2017 gaapt er een gat van 6 miljard tussen de verwachte inkomsten en uitgaven van gemeenten, zo blijkt uit recent onderzoek van het Centrum voor onderzoek van de economie van de lagere overheden (Coelo). Dat wordt veroorzaakt door de korting van 2,9 miljard euro op de taken in het sociaal domein − langdurige zorg, werk, jeugd − waarvoor gemeenten per 2015 verantwoordelijk worden, het verschil tussen verwachte inkomsten en uitgaven op basis van bestaand beleid (2,7 miljard euro) en dat halve miljard als gemeentelijk aandeel in de 6 miljard rijksbezuinigingen.

Omdat gemeenten, anders dan het rijk, een sluitende begroting moeten maken en hun gemeentelijke lasten nauwelijks kunnen verzwaren, moet er worden bezuinigd. Kaasschaaf en laaghangend fruit gaan geen soelaas meer bieden; aan drastischer maatregelen zoals het snijden in voorzieningen en investeringen valt niet meer te ontkomen. Burgers zullen niet alles pikken. Uit het Coelo-onderzoek blijkt dat bezuinigingen op straatverlichting, buurtcentra en bibliotheek nog acceptabel zijn, in tegenstelling tot snijden in onder meer de thuis- en jeugdzorg.

En juist daar gaat het meeste geld in om. De draconische bezuinigingen van het kabinet zullen als een boemerang gaan werken. Gemeenten gaan noodgedwongen minder investeren, met alle nadelige gevolgen voor economische groei en werkgelegenheid van dien. Het is daarnaast niet ondenkbaar dat gemeenten creatieve manieren gaan zoeken om onder loodzware financiële lasten uit te komen.

Ook zo benieuwd naar de inhoud van de verkiezingsprogramma’s van de partijen die meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen?