Proceskosten WOZ-bureaus minder vergoed

No cure no pay-bureaus zijn gewaarschuwd: het ligt voor de hand om in gevallen waarin de WOZ-waarde binnen bepaalde marges wordt bijgesteld de proceskosten niet meer te vergoeden, schrijven staatssecretaris Weekers en minister Plasterk.

Misschien meeste gemeenten ooit onder verscherpt toezicht
Weekers en Plasterk doen deze suggestie naar aanleiding van Kamervragen over fouten die gemeenten maken bij het vaststellen van de Woz-waarde en het feit dat de Waarderingskamer 72 gemeenten onder verscherpt toezicht heeft gesteld. In de periode tussen 1 januari en 31 december 2012 stonden 58 gemeenten in de oordeelscategorie “kan verbeterd worden” en 14 in de categorie “moet dringend verbeterd worden”. Volgens secretaris Jan Gieskes van de Waarderingskamer zou dit aantal best eens het hoogste ooit kunnen zijn.

Verder stijging mogelijk
Een jaar eerder was het aantal 44, ook al aanzienlijk, maar dit is toch een flinke stijging. Het zou Gieskes niet verbazen als het aantal gemeenten dat onder verscherpt toezicht komt gezien de financiële situatie van gemeenten verder kan stijgen. ‘Je ziet dat aandacht nodig is. Een wethouder van financiën heeft niet altijd de middelen voor extra werkzaamheden, maar als wij zijn langs geweest kan hij dit gemakkelijker verkopen. Uiteindelijk is een betere dienstverlening ook goed voor het vertrouwen van de burger.’

Verbeteren voor 1 januari
Volgens de Waarderingskamer komt de toename door de veranderende omstandigheden op de woningmarkt. De 72 gemeenten onder verscherpt toezicht hebben onvoldoende aangetoond dat zij hierop inspelen. Het verscherpte toezicht moet deze handelwijze doen verbeteren voordat de Woz-beschikkingen worden verzonden, dus voor 1 januari 2014. Hebben gemeenten geen plan, dan komt de Waarderingskamer langs. Als het verscherpte toezicht tot onvoldoende resultaat leidt, geeft de Waarderingskamer geen toestemming voor verzending van de Woz-beschikkingen in de betreffende gemeente.

Arnhem kreeg aanbeveling
In de kamerbrief schrijven de bewindslieden dat dit laatste zich in 2013 niet heeft voorgedaan. Soms geeft de Waarderingskamer een aanbeveling. ‘Dat is een stap in de escalatie naar: grijp in deze gemeente in, minister. Arnhem heeft bijvoorbeeld een aanbeveling. Daar is de situatie niet acuut, maar ze moeten wel snel wat doen.’

Gemeenten moeten een plan hebben
In de huidige markt spelen “secundaire objectkenmerken”, zoals kwaliteit en onderhoud een grotere rol bij transacties dan enkele jaren geleden, stelt de Waarderingskamer vast. Als deze niet goed in gemeentelijke registraties zijn vastgelegd kunnen problemen ontstaan met onderlinge waardeverhoudingen en met de hoogte van de Woz-waarde van individuele panden. ‘Factoren die de Woz-waarde verlagen, zoals achterstallig onderhoud, worden dan niet meegerekend en dat geldt dan niet voor andere doeleinden waarde Woz-waarde voor wordt gebruikt, zoals erfbelasting. Je kunt zoiets niet alleen met de computer vaststellen. Gemeenten moeten daar een plan voor hebben. Ze moeten het eens in de vijf jaar bijhouden, maar wij zien liever 20 procent per jaar.’

Meer openbaarheid Woz-waarde

De bewindslieden rapporteren de Kamer in hun brief over een bestuurlijk overleg dat heeft plaatsgevonden met alle betrokkenen bij de Wet Woz, waaronder de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Waarderingskamer. Hier zijn afspraken gemaakt over het omlaag brengen van het aantal gemeenten dat een onvoldoende scoort. Daarbij zal ook de openbaarheid van de Woz-waarde in gang worden gezet. Deze extra transparantie moet het inzicht bij burgers vergroten en de kwaliteit verbeteren.

Kosten uitvoering Woz: 150 miljoen
Verder schrijven de bewindslieden dat dit jaar op 3 procent van de Woz-beschikkingen bezwaar is gemaakt, vorig jaar was dat cijfer 2,9 procent. Na bezwaar en beroep blijft 99,8 procent van de totale vastgestelde Woz-waarde in stand. De Waarderingskamer is hier tevreden over. Het uitvoeren van alle WOZ-taxaties, inclusief het afhandelen van bezwaren, heeft in 2012 ongeveer 150 miljoen euro gekost. Opmerkelijk vinden de bewindslieden dat gemeenten de kosten van de uitvoering van de WOZ naar beneden weten te brengen van 23 euro per getaxeerd object in 1997 naar circa 17 euro nu. Van de totale kosten voor de uitvoering van de Wet WOZ gaat ongeveer 25 procent op aan bezwaar en beroep.

Volgend jaar 5 procent lagere Woz-waarde
Gemeenten zoeken steeds vaker wegen om op informele wijze contact te hebben met belanghebbenden, vinden de bewindslieden. Ook de Waarderingskamer was positief over de communicatie naar burgers toe, zeker nu de waarde van vastgoed daalt is het belangrijk duidelijk te maken dat de Woz-waarde minder snel daalt, omdat deze de marktwaarde van een jaar eerder aangeeft. De Waarderingskamer verwacht dat volgend jaar de Woz-waarden van woningen gemiddeld 5 à 6 procent lager zijn dan dit jaar.

Je hoeft er geen jaar over te doen
Over afhandeling van bezwaren door gemeenten is de Waarderingskamer minder positief. ‘Burgers hebben recht op een snelle beslissing. Het kan klantvriendelijker. Je hoeft niet per se de maximale termijn van een jaar aan te houden om een antwoord te geven. Natuurlijk kunnen gemeenten niet 8 miljoen Woz-taxaties in zes weken verwerken. Maar je kunt wel een ritme aanbrengen: 70 procent verwerkt op 1 oktober, 95 procent op 1 december.’

Bezwaren via Woz-bureaus in drie jaar vervijfvoudigd
Als gemeenten vaker informeel contact hebben met burgers zouden de maatschappelijke kosten lager zijn, zegt Gieskes. De huidige regeling en praktijk voor proceskostenvergoeding staat de verdere ontwikkeling van toenemend informeel contact tussen gemeente en belanghebbende echter in de weg, schrijven de bewindslieden. Het aantal bezwaren van no cure no pay bureaus is fors toegenomen. In 2010 werd nog 4 procent van alle bezwaren door deze bureaus ingediend, in 2013 is dat opgelopen tot 20 procent. Voor elke vermindering van de WOZ-waarde strijken zij ruim 500 euro vergoeding op, ook als de wijziging miniem is. De vergoeding die een gemeente betaalt is nu aanzienlijk hoger dan de gemaakte kosten. De Minister van Veiligheid en Justitie bekijkt of deze kosten in het Besluit proceskosten Woz-zaken op een redelijker niveau kunnen worden gebracht.

Proces juridisering tegengaan
Een oplossing ligt in het feit dat de Woz-waarde altijd binnen een bepaalde bandbreedte ligt: de Woz-paradox. Het ligt daarom voor de hand om in gevallen waarin de WOZ-waarde binnen bepaalde marges wordt bijgesteld de proceskosten niet meer te vergoeden, schrijven Weekers en Plasterk. ‘Door kleine veranderingen in de waarde niet meer te laten leiden tot een proceskostenvergoeding zullen belanghebbenden eerder bij kleine verschillen het informele contact zoeken met hun gemeente.’ Ook Gieskes denkt dat het uitgaan van deze marges kan helpen. ‘Dit gaat het proces van juridisering tegen. De zogenaamd gratis bureaus frustreren het informele contact. Het directe contact met de burger is voor beiden aantrekkelijker. De burger wordt dan ook sneller geholpen.’