Kabinet gooit deur in slot voor ruimere lokale belastingheffing

Staatssecretaris Bijleveld (Binnenlandse Zaken, CDA ) meldde de Tweede Kamer vorige week dat ze met de voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), Jorritsma, had afgesproken ‘nu geen grote wijzigingen door te voeren in het lokaal belastinggebied’. Het is volgens de staatssecretaris ‘de gezamenlijke wens’ om rust te creëren ten aanzien van het lokaal belastinggebied. Deze pas op de plaats houdt volgens haar verband met de afspraak van Rijk en gemeenten in het aanvullend beleidsakkoord van 25 maart om een stijging van de lokale lasten in 2009 en 2010 te vermijden.

Volgens VNG-woordvoerster Zuidema is er echter geen sprake van een afspraak. ‘Het betreft een eenzijdige mededeling van de staatssecretaris’, zegt ze. ‘Wij hebben die brief ter kennisgeving aangenomen.’ De VNG wil wel degelijk nog in de huidige kabinetsperiode spijkers met koppen slaan. ‘Over het belastinggebied moeten nu écht afspraken worden gemaakt’, zo liet VNGdirecteur Pans minister Ter Horst (Binnenlandse Zaken, PvdA) onlangs nog weten.

De VNG beroept zich onder andere op het in 2007 gesloten coalitieakkoord van het huidige kabinet. Daarin wordt gezinspeeld op een verruiming van het lokale belastinggebied. Een vurige wens van de gemeenten, nadat het vorige kabinet pakweg de helft van hun eigen belastinginkomsten afpakte door de gedeeltelijke afschaffing van de ozb. De commissie-Van Aartsen pleitte er twee jaar geleden al voor dat de eigen belastinginkomsten weer een substantiële inkomstenbron van gemeenten dient te worden. In het commissierapport De eerste overheid werd gedacht aan 30 tot 40 procent. Zo’n groot belastinggebied stelt gemeenten in staat om als autonome bestuurslaag zelf keuzes te maken.

De Raad van State hekelt in haar onlangs verschenen rapportage over de interbestuurlijke verhoudingen (Decentraal moet, tenzij het alleen centraal kan) het gebrek aan voortgang op het dossier. Al in haar eerste rapportage (in 2006) van de Raad van State over de manier waarop Rijk en gemeenten met elkaar omgaan, was dat juist één van de belangrijkste aanbevelingen. De Raad is van oordeel dat het uitstellen van de discussie over het belastinggebied bijdraagt aan de onvrede over de interbestuurlijke verhoudingen.

Gelijke tred
Het stoort de Raad nog steeds geen ontwikkelingen te kunnen ontwaren die duiden op een afronding van die discussie: ‘Die discussie kan niet uitgesteld blijven worden.’ Temeer niet, omdat anders de decentralisatie van taken in gevaar komt. Als meer taken worden overgedragen aan gemeenten ‘moeten de eigen financiële inkomsten daarmee enigermate gelijke tred houden’, stelt de Raad.

De Raad beseft dat het verruimen van het lokale belastinggebied, door het uitbreiden van bestaande lokale belastingen (‘bijvoorbeeld de herinvoering van het gebruikersdeel van de ozb’) of door het creëren van nieuwe lokale belastingen voor de burger wijzigingen meebrengt. ‘Maar daar staat wel iets tegenover. In het coalitieakkoord is immers opgenomen dat de invoering van een verruiming van het lokale belastinggebied voor burgers wordt gecompenseerd door beperking van de rijksbelastingen’, aldus de Raad. VNG-directievoorzitter Pans wil nu snel overleg met het kabinet omdat de reactie van de regering op de Raad van State-beschouwing is aangeboden aan het parlement, zonder overleg met de decentrale overheden.

Binnenlandse Zaken houdt wel de deur op een kier voor aanpassingen van de ‘kleine lokale belastingen’. Het wachten is volgens Bijleveld op een rapport van de Vereniging voor Belastingwetenschap dat moet aangeven of die wenselijk zijn. Het kabinet overweegt namelijk met enige voorstellen te komen om kleine belastingen samen te voegen. Voorwaarde is wel dat zo’n operatie leidt tot efficiencyvoordelen.

‘Hoger ozb-tarief dure huizen’
Hoe duurder de woning, des te hoger het ozb-tarief dat de gemeente oplegt. De Haagse wethouder Marieke Bolle pleit voor invoering van tariefdifferentiatie binnen de onroerendezaakbelasting (ozb). De wethouder wil introductie van een schijvensysteem bij de ozb, waarbij over duurdere huizen meer belasting moet worden betaald. De ‘gemoderniseerde’ ozb moet gaan lijken op de manier waarop in ons land de inkomstenbelasting en de motorrijtuigenbelasting worden geheven. ‘Datzelfde hebben we bij de erfbelasting, de ‘sterftaks’: erfenissen worden zwaarder belast naarmate ze hoger zijn’, aldus Bolle. ‘Ook de btw heeft schijven: dagelijkse levensbehoeften tegen 6 procent, luxe goederen tegen 19 procent.’ Het ozb-voorstel wordt volgens de wethouder gedragen door haar partij, de PvdA. Bolle wil de tariefdifferentiatie ook verbreden naar andere sectoren. Ze denkt daarbij bijvoorbeeld aan collegegelden en aan verschillende tarieven voor de apk-keuring van auto’s. Voor een apk-keuring van een Mercedes moet dan meer worden betaald dan voor apk-keuring van een kleine Suzuki.