Effect Europese integratiemiljarden moeilijk te bepalen

De effectiviteit van het Europese fonds AMIF, het fonds voor asiel, migratie en integratie, is niet exact in te schatten. Dat stelt de Europese Rekenkamer in een nieuw rapport over dat fonds. De lidstaten monitoren integratiepaden niet en daardoor is het effect van de 1 miljard euro die tussen 2014 en 2020 aan integratie werd uitgegeven en de 1,9 miljard die in de periode van 2021 tot 2027 wordt gespendeerd, moeilijk te meten.

Monitoren integratiepaden

De lidstaten hebben zichzelf als co-wetgever (de andere wetgever is het Europees Parlement) niet de verplichting gegeven om die integratiepaden te monitoren. Het lid van de Europese Rekenkamer dat het onderzoek leidde, Viorel Stefan:  ‘In de afwezigheid van een wettelijke verplichting, monitoren ze niet consistent de acties die migranten helpen om barrières te overwinnen op weg naar integratie. Het resultaat is dat de bijdrage van de fonds aan integratie van migranten moeilijk is in te schatten.’

Achterstandspositie ombuigen

Het AMIF ondersteunt migranten met taalcursussen, gericht carrièreadvies, en maatregelen om sociale oriëntatie te ondersteunen. Doel is de achterstandspositie van derdelanders ten opzichte van EU-burgers in bijvoorbeeld dreigende armoede en uitsluiting te helpen ombuigen. In de Europese Unie gaat het om een doelgroep van het AMIF van 6,1 procent van de EU-bevolking. 73 procent woont in vier landen: Duitsland, Frankrijk, Spanje en Italië.

Data klopt niet

De rapportage van de Europese Commissie van het AMIF kent ook andere gebreken. Data van de lidstaten klopt nogal eens niet. Zo gaf Spanje slechts de helft van het daadwerkelijk aantal ondersteunde deelnemers op, waardoor het effect van het fonds kleiner lijkt dan het is. Maar ook voor de Europese Commissie is verbetering mogelijk meent de rekenkamer in Luxemburg. Die werkte met nationale outputgegevens zoals aantallen, maar dat is slechts deelinformatie die niet de verschillen toont in de achterliggende nationale strategieën.

Geld niet uitgegeven aan vaardigheden en kwalificaties

De Europese Rekenkamer hield audits in vier lidstaten, Duitsland, Frankrijk, Spanje en Italië. Een bevinding was daar dat er weinig praktische aandacht is voor vaardigheden en kwalificaties in de bestedingen van het AMIF. De onderzoekers tekenen daarbij aan dat ESF+, het Europees Sociaal Fonds wat vooral gaat om ondersteuning van programma’s voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, daar ook een bijdrage aan kan leveren.

‘Impact AMIF voor 2027 verbeteren’

Die link tussen AMIF en andere fondsen kan beter gelegd worden, meent de rekenkamer, De lidstaten en de Europese Commissie moeten de programma’s, zoals AMIF, ESF+ maar ook het Europees Fonds voor Ruimtelijke Ontwikkeling EFRO en Erasmus+ voor integratie van migranten stroomlijnen. Zo kan beter duidelijk worden hoe een vroege steun voor een specifieke groep migranten gevolgd kan worden door een tweede steun later in het integratietraject uit bijvoorbeeld het ESF+. In de periode 2021-2027 gebeurt die stroomlijning al wat beter dan in de periode 2014-2020, meldt de rekenkamer.

Betrouwbaarheid moet beter

De Europese Rekenkamer wil dat de Europese Commissie in samenwerking met de lidstaten leemten in de financiering van integratie van migranten blootlegt. Ook gaan de Europese Commissie en de lidstaten ‘best practices’ verzamelen en delen, als het aan de rekenkamer ligt. De betrouwbaarheid van data moet beter, net zoals de monitoring en rapportage van de inzet van het AMIF. Ook moet het rapportageraamwerk per eind 2026 verbeteren zodat de impact van het AMIF dan wel duidelijk wordt