Solidair met elkaar

Het is zo simpel, ‘samen de trap op en af’. En zo eerlijk. Een uiting van solidariteit. De belangrijkste inkomsten van de gemeenten, het gemeentefonds, groeien net zo snel als de uitgaven van het rijk. Als het rijk 2 procent meer uitgeeft dan vorig jaar, dan groeit het gemeentefonds ook 2 procent. Dat is de compensatie voor drie ontwikkelingen in één groeicijfer: voor de inflatie, voor de toename van de bevolking en vanwege extra geld of extra tekorten bij het rijk. 

Het beeld van ‘samen de trap op en af’ passen de gemeenten daarom ruimer toe. Sinds 2015 lift ook de VNG met zijn contributie mee met het gemeentefonds.

Als het gemeentefonds 2 procent stijgt, stijgt evenzo de VNG-contributie 2 procent. Met zijn allen de trap op en af. Eerlijk delen. Met zijn allen solidair met elkaar.

Maar in de praktijk gaat het ietsje anders. En deels weten de gemeenten dat. Het gemeentefonds groeit langzamer dan de rijksuitgaven. Dat komt omdat de gemeenten ook een korting ‘krijgen’ van ongeveer een half procent per jaar. Daardoor groeit het gemeentefonds elk jaar een half procent langzamer dan de uitgaven van het rijk. Niks eerlijk delen dus. Het rijk pakt een beetje meer voor zichzelf dan het aan de gemeenten geeft.

Maar wat de gemeenten niet weten, gaat over de VNG-contributie. Niet de VNG-contributie stijgt even snel als het gemeentefonds, maar de VNG-contributie per inwoner stijgt even snel als het gemeentefonds. Omdat er elk jaar een half procent inwoners bij komt, groeit de VNG-contributie elk jaar een half procent sneller dan het gemeentefonds. De VNG wil evenmin eerlijk delen met de gemeenten maar wil ook gewoon ‘ik een beetje meer dan jij’.

De rijksuitgaven en de VNG-contributie groeien dus ongeveer even snel, allebei een half procent sneller dan het gemeentefonds. Het rijk is niet solidair met de gemeenten, en de VNG evenmin. Maar het rijk en de VNG zijn wel solidair met elkaar.

Het is de taak van de VNG om er luid tegen te protesteren dat het gemeentefonds elk jaar een half procent langzamer groeit dan de rijksuitgaven. Maar het gemeentefonds groeit ook een half procent langzamer dan de VNG-contributie. Dat maakt het VNG-protest ongeloofwaardig. En daardoor kansloos.