Dikke plussen voor gemeente

Over een vergroting van het lokaal belastinggebied wordt in het regeerakkoord niet gerept. Wel krijgen de gemeenten vanaf 2018 honderden miljoenen meer van het rijk. De gemeenten profiteren mee van de extra rijksuitgaven.

Conform de afgesproken financiële spelregels tussen de overheden – samen de trap op, samen de trap af – vloeien er vanaf komend jaar honderden miljoenen meer richting gemeenten vergeleken met de septembercirculaire van een maand geleden. Volgend jaar zien gemeenten het accres eerst met bijna 400 miljoen euro stijgen. En in 2019, 2020, 2021 en 2022 groeit dat accres – voor provincies en gemeeneten gezamenlijk – respectievelijk nog eens tot zo'n 900 miljoen, 1,1  miljard, 1,2 miljard en 1,4  miljard euro ten opzichte van de septembercirculaire van 2017. Het aandeel van het gemeentefonds is 93 procent.

Kanttekening is dat met deze accressen straks ook de inflatie in het sociaal domein moet worden gedekt. De inflatie voor het sociaal domein – inclusief huishoudelijke hulp) – bedraagt op basis van 2 procent  jaarlijks zo'n 220 miljoen euro.

Breder kader

In het regeerakkoord staat verder ook aangekondigd dat het kabinet ‘in het kader van de programmatische afspraken met mede-overheden’ gaat maken over de financiële verhoudingen tijdens de komende kabinetsperiode. Uitgangspunt daarbij blijft de trap-op-trap-af systematiek: als het rijk meer uitgeeft dan begroot, krijgen gemeenten ook meer geld en minder als de rijksuitgaven dalen. Die normeringssystematiek wordt voortaan gekoppeld aan vrijwel de totale uitgaven onder het uitgavenkader, waaronder bijvoorbeeeld die voor de zorg en sociale zekerheid. Dat duidt op een verbreding van het uitgavenkader ten opzichte van het tot nu toe gehanteerde pakket van de netto gecorrigeerde rijksuitgaven (NGRU). Dat versterkt volgens het nieuwe kabinet ‘de evenredigheid van de systematiek’ en moet bijdragen aan een stabielere accresontwikkeling.

Apparaatskorting

Uit de bijlage Budgettair Overzicht van het regeerakkoord valt ook af te leiden dat het kabinet vasthoudt aan de door gemeenten en provincies verfoeide apparaatskorting van bijna een miljard euro. De instandhouding van die bezuiniging op de uitgaven aan personeel en materieel van de decentrale overheden acht het kabinet mogelijk en nodig. De bezuiniging dateert uit het VVD-PvdA kabinet. Toen dat aantrad was het streven gemeenten grootschalig te gaan herindelen. Door die opschaling, zo was de gedachte, zouden gemeenten voordeliger uit zijn. Door die groostschalige, van bovenaf opgelegde herindeling ging vanwege fel protest vrijwel direct een streep. De opschalingskorting bleef gehandhaafd.