Heerlen wijst malafide bedrijven de deur

Heerlen legt een zwarte lijst aan om bedrijven te kunnen uitsluiten van gemeentelijke opdrachten. Een zelf ontworpen strafpuntensysteem speelt hierin een centrale rol. Het nieuwe aanbestedingsbeleid is vorige week aangekondigd en al deze week van kracht geworden. De gemeenteraad kan pas achteraf zijn mening geven. Het college van B en W, dat onlangs enkele lopende aanbestedingsprocedures voor onder meer de aanleg van twee rotondes stopzette, wilde het nieuwe beleid zo snel mogelijk invoeren.

De rigoureuze maatregelen zijn een gevolg van de dit voorjaar aan het licht gekomen corruptieaffaire in Zuid-Limburg en Spijkenisse, en van het lopende onderzoek van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) naar bouwfraude in Limburg. Ook twee Heerlense ambtenaren worden verdacht van corruptie. De gemeente zou door hun toedoen hebben betaald voor werk dat nooit is uitgevoerd.

B en W willen dat de gemeente uitsluitend zaken doet met bedrijven die brandschoon zijn. Opdrachtnemers moeten ‘integer en vakbekwaam’ zijn. Ondernemingen waartegen een justitieel onderzoek loopt, kunnen worden uitgesloten van aanbestedingsprocedures. Heerlen wil niet hoeven wachten op een uitspraak van de rechter.

‘We hebben het ruimer geformuleerd, maar zeker als sprake is van een gekwalificeerde verdenking willen we bedrijven kunnen uitsluiten’, zegt Paul Vanderheyden, hoofd van de gemeentelijke afdeling juridische zaken, aanbesteding en inkoop. ‘Dan gaat het om zaken waarbij sprake is van meer dan een eenvoudige verdenking.’ Tevens stelt Heerlen een schikking gelijk aan een vonnis. ‘Een schikking is toch een soort schuldbekentenis’, zegt Vanderheyden.

Bewijs

Het strafpuntensysteem voorziet in toekenning van strafpunten bij wanprestatie, fraude en integriteitsschendingen. Strafpunten verjaren na twee jaar. Strafrechtelijke veroordelingen en schikkingen vormen voor Heerlen tot vier jaar na dato reden voor uitsluiting. Verder is een onderneming ook verantwoordelijk voor onderaannemers en ingehuurde freelancers. Alleen als een bedrijf ‘overtuigend’ aantoont dat geconstateerde tekortkomingen buiten zijn schuld liggen, blijft dit zonder gevolgen.

Bedrijven die tegen opvallend lage bedragen inschrijven op gemeentelijke opdrachten, vissen voortaan in Heerlen eveneens achter het net. Hun aanbiedingen worden zonder pardon terzijde geschoven. Hiermee wil de gemeente voorkomen dat op het oog aantrekkelijke offertes in een later stadium door bijkomend meerwerk veel duurder blijken uit te pakken.

Paul Vanderheyden zegt dat Heerlen de grenzen opzoekt van wat juridisch toelaatbaar is: ‘Het is een complex juridisch bouwwerk geworden, maar we zijn niet over één nacht ijs gegaan. Wij zijn van mening dat het op deze manier kan. We benutten de ruimte die de wetgever ons laat. De kans dat een rechter uiteindelijk anders beslist, nemen we voor lief. We hopen dat ook andere gemeenten hiermee hun voordeel zullen doen.’

Bouwend Nederland overweegt stappen tegen de gemeente Heerlen. De brancheorganisatie voor bouw- en infrabedrijven heeft het nieuwe aanbestedingsbeleid juridisch laten ‘doorakkeren’, zegt desgevraagd woordvoerder Dé van de Riet. ‘Dit roept echt vragen op.’

De branchevereniging heeft er vooral moeite mee dat Heerlen bedrijven wil uitsluiten waartegen een justitieel onderzoek loopt. ‘Een onderzoek is nog geen onomstotelijk bewijs’, zegt de woordvoerder. In Zuid-Limburg wordt het Heerlense initiatief intussen met grote belangstelling gevolgd. Negentien burgemeesters uit deze regio besloten onlangs dat zij corruptie gezamenlijk gaan aanpakken. Een stuurgroep onder leiding van burgemeester Leers van Maastricht is bezig met de uitwerking. Leers voorziet dat de gemeente Heerlen het ‘niet gemakkelijk zal krijgen’ om haar nieuwe beleid overeind te houden. Leers: ‘We moeten schoon schip maken, heel goed dat Heerlen dit doet. Wat mij betreft krijgt Heerlen hierbij alle steun. Bedrijven die de boel belazeren, hebben hier niets te zoeken.’

In de Kamer meldde minister Eurlings (Verkeer en Waterstaat, CDA) onlangs dat het ‘op grond van Europese aanbestedingsregels’ niet mogelijk is om te voorkomen dat de bouwer van de lekkende A73-tunnels, meedingt naar de bouw van een tunnel onder de A2 bij Maastricht.