Rijk spekt grote stad en krimpregio’s

Heerlen ontvangt per inwoner 3.499 euro aan rijksuitkeringen. Dat is ruim 77 procent boven het landelijke gemiddelde van 1.974 euro. Bloemendaal, Midden-Delfland en Blaricum ontvangen minder dan 1.000 euro per inwoner. 

Dat blijkt uit onderzoek van het Centrum voor Onderzoek naar de Economie van Lagere Overheden (Coelo) van de Rijksuniversiteit Groningen. Coelo maakt vandaag via internet de bedragen per gemeente inzichtelijk.

Zwakke sociale structuur
Heerlen krijgt veel geld van het rijk wegens de zwakke sociale structuur en de centrumfunctie. De stad wordt voor die hogere kosten gecompenseerd. Ook zijn de huizen in Heerlen weinig waard, zodat de onroerendezaakbelasting minder opbrengt. Ook dat levert meer rijksgeld op.

Regionale verschillen
Vooral grote gemeenten als Amsterdam, Rotterdam, Nijmegen, Arnhem, Venlo en Enschede en gemeenten in Noordoost-Groningen, Noord-Friesland en Zuid-Limburg krijgen veel geld van het rijk. Van gemeenten als Bloemendaal, Midden-Delfland en Blaricum verwacht het rijk dat zij weinig kosten hoeven te maken en dat zij zelf meer geld kunnen binnenhalen via de lokale belasting.

Tientallen uitkeringen
Gemiddeld dekken gemeenten nog geen tiende van hun uitgaven uit lokale belastingen. Het rijk is de belangrijkste geldschieter. Gemeenten ontvangen dit jaar 33,5 miljard euro van het rijk via 74 verschillende uitkeringen. Zes miljard euro komt binnen via specifieke uitkeringen (geld dat aan specifiek beleid moet worden uitgegeven) en 28 miljard via het gemeentefonds (geld dat vrij besteedbaar is). De algemene uitkering is met 15,5 miljard euro de grootste gemeentefondsuitkering.

Specifieke overeenkomsten
Uniek is volgens het Coelo dat er dit jaar achttien uitkeringen zijn met slechts één gemeente als begunstigde. Dat waren er vorig jaar elf en in 2013 nog maar vier. Rijksuitkeringen zijn steeds vaker deals met één specifieke gemeente. Slechts zeven van de 74 uitkeringen worden over alle 390 gemeenten verdeeld.

Het Groningse onderzoeksinstituut heeft een serie interactieve kaarten ontwikkeld die laat zien hoeveel iedere gemeente per inwoner ontvangt en via welke rijksuitkeringen.