Nog nooit zo weinig

Het waren twee geweldige weken. De eerste twee weken van dit jaar is er alleen maar goed nieuws gemeld over de financiën van de gemeenten.

Ten eerste hebben maar twee gemeenten voor dit jaar artikel 12-steun aangevraagd. Dat waren er nog nooit zo weinig sinds bijna vijftig jaar geleden de artikel 12-regeling werd ingevoerd. Ten tweede staan dit jaar maar tien gemeenten onder streng ‘preventief’ financieel toezicht van de provincie. Dat waren er nog nooit zo weinig sinds bijna vijfentwintig jaar geleden het preventief toezicht werd ingevoerd. Ten derde hebben de gemeenten zich ongeveer gehouden aan de maximale stijging van de onroerende zaakbelasting van ander­half procent – althans de grote gemeenten, waar 38 procent van de bevolking woont. Ten vierde hebben de gemeenten nog maar negen miljard euro uitgeleend – dat uitgeleende bedrag is de afgelopen tien jaar nooit zo laag is geweest. Tien jaar geleden hadden de gemeenten nog veertien miljard euro uitgeleend. Het waren kortom twee gewel­dige weken waarin alles mooi lijkt. Konden die maar eeuwig voortduren.

Helaas, na twee weken roept de rauwe werkelijkheid met slecht nieuws. De afgelopen vijf jaar blijken de gemeentelijke reserves vijfhonderd euro per inwoner gedaald. In vijf jaar hebben de gemeenten daarmee een kwart van hun reserves opgemaakt. Dat kan natuurlijk niet lang zo doorgaan. In 2014 namen bij 84 procent van de gemeenten de reserves af – nog nooit gebeurde dat bij zo veel gemeenten. Verder kondigen de accountants aan dat nog nooit zo weinig gemeenten een goedkeurende verklaring zullen krijgen als bij de komende jaarrekening. De reden: problemen bij de verantwoording van de nieuwe taken voor de ouderenzorg van de wmo en de jeugdzorg.

Dat mag natuurlijk niet lang zo doorgaan.

Maar het allerslechtste nieuws komt over enkele maanden, als zal blijken dat de gemeenten het afgelopen jaar veel geld hebben overgehouden van de ouderenzorg en de jeugdzorg. De gemeenten zullen dan niet alleen moeten opboksen tegen het rijk, dat de budgetten wil korten, maar ook tegen de publieke opinie dat ze hun taken slecht vervullen. Als een gemeentebestuur moet vechten tegen de publieke opinie, dus tegen je eigen inwoners, dan krijgt ze een paar zware jaren. Nog nooit zullen zo weinig mensen nog vertrouwen hebben in hun gemeentebestuur.