Gemeentelijke samenwerkingen geven structureel te veel geld uit

Regionale samenwerkingen slokken jaarlijks honderden miljoenen aan onverwachte uitgaven van gemeenten op. Ruim twee derde van de organisaties waarin gemeenten met elkaar samenwerken overschrijden ieder jaar het budget, zo blijkt uit een onderzoek van Investico.

Geen besparing

Omgevingsdiensten, GGD’s, gezamenlijke reinigingsdiensten, sociale werkplekken. Gemeenten werken steeds vaker samen in dergelijke organisatievormen. Daar gaat fors geld in om: van 1,8 miljard euro in 2005 tot 8 miljard in 2013 en tot 12 miljard in 2020. In totaal gaat het om een kwart van het totale gemeentebudget. Gemeenten werken samen in deze verbanden om efficiënter te kunnen werken en kosten te besparen. Maar door structurele overschrijdingen van de begroting worden die besparingen niet gehaald, zo onderzocht Investico, een platform voor onderzoeksjournalistiek, in opdracht van Trouw en De Groene Amsterdammer, de Gelderlander en De Stentor.

Uitschieters

Gemiddeld werden de budgetten met elf procent overschreden, maar er zijn ook uitschieters tot veertig procent. Investico vergeleek van ruim tweehonderd samenwerkingsverbanden de oorspronkelijke begroting met de werkelijke uitgaven voor de jaren 2018, 2019 en 2020. Bij meer dan de helft van de samenwerkingen is het probleem structureel: zij gingen drie jaar op rij over budget.

Kruisje

Probleem is dat er geen democratische controle door gemeenteraden mogelijk is. De oplopende kosten zetten gemeenteraadsleden voor een voldongen feit, want de uitgaven aan een samenwerkingsverband zijn verplicht. De raad kan slechts tekenen bij het kruisje. Een derde van de raadsleden vindt dan ook dat de samenwerkingsverbanden een te groot beslag leggen op de begrotingen van gemeenten, zo bleek uit een enquête onder raadsleden vorig jaar.