‘Gemeente, laat je niet gek maken’

Gemeenten halen voor ongeveer twee miljard aan investeringen naar voren om de economie te stimuleren, blijkt uit een inventarisatie van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Vooral infrastructurele projecten, zoals de aanleg van rotondes, vernieuwing van de riolering of het asfalteren van fietspaden, worden eerder uitgevoerd dan gepland. Dat zorgt in deze economisch moeilijke tijden voor meer vraag naar werk, waardoor minder mensen noodgedwongen langs de kant komen te staan, zo is de gedachte.

Maar van de versnelde uitvoering van projecten moeten geen wonderen worden verwacht, waarschuwt Maarten Allers. Hij is directeur van het Centrum voor Economie van de Lagere Overheden (COELO) van de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn boodschap voor gemeenten: ‘Laat je niet gek maken.’

Waarom moeten er geen wonderen worden verwacht?
‘De invloed van rijksoverheden op de economie is al beperkt, laat staan van lagere overheden. Bovendien komt de uitvoer van dit soort projecten vaak te laat. Je kunt niet tegen een lokale aannemer zeggen: “Hier heb je een schop, ga maar aan de slag”. De normale procedures moeten worden gevolgd, en dat vergt tijd. Als je nu iets gaat bedenken, wordt dat pas uitgevoerd op het moment dat de recessie voorbij is.’

Is dat een probleem?
‘Wanneer de economie aantrekt neemt ook de vraag van bedrijven toe. Als de gemeente tegelijkertijd vraagt, krijg je inflatie. Dan draagt de overheid bij aan de verhitting van de economie, waardoor je eerder een nieuwe recessie krijgt.’

De meeste gemeenten hebben aangekondigd hun plannen nog dit jaar, of anders begin volgend jaar uit te voeren.
‘Dat is verstandig, ook omdat aanbesteden nu goedkoper is. Gemeenten kunnen zo misschien verdienen op investeringen. Verder is het verstandig als de gemeenten geen structurele middelen inzetten om de economie proberen te stimuleren. Die zouden op den duur financiële problemen kunnen veroorzaken, bijvoorbeeld als de inkomsten afnemen. Aangezien het rijk waarschijnlijk moet gaan bezuinigen, ligt dat voor de hand. Gemeenten moeten voorzichtig zijn, en kunnen beter hun kruit droog houden.’

De wat grotere gemeenten zijn niet meteen voorzichtig.
‘Er is een enorme bestuurlijke dadendrang, de druk om iets te ondernemen is heel groot. Je ziet dat er overal stokpaardjes worden bereden, maar daar moet je als bestuurder weerstand tegen bieden. Je kunt beter niets doen, dan iets dat geen zin heeft. Daarom zeg ik: gemeenten, laat je niet gek maken! Gemeenten, zeker de kleinere, kunnen niet zoveel veranderen. Daar moet je eerlijk over zijn. Het is niet voor niets dat zelfs het kabinet zegt: verwacht van ons niet te veel.’

Wat kunnen gemeenten wél ondernemen om de pijn van de recessie te verzachten?
‘Mensen die werkloos worden zo snel mogelijk weer aan het werk helpen. De mobiliteitscentra zijn goede initiatieven. Maar dat hoeft allemaal niet zoveel te kosten.’