Hoekstra ziet geen dood geld bij zbo’s

Staatssecretaris Hoekstra (Financiën) betwist dat agentschappen en zelfstandige bestuursorganen (zbo’s) te zwaar zijn gefinancierd. ‘Er gaan geen onnodige middelen naar agentschappen en zbo’s.

Hoekstra antwoordt dat op vragen van de CDA-Tweede Kamerleden Harry van der Molen en Evert Jan Slootweg naar aanleiding van een artikel in Binnenlands Bestuur – Dik half miljard dood op de plank. Daarin werd op basis van onderzoek van Johan de Kruijf, bestuurskundige aan de Radboud Universiteit, aangegeven dat Nederlandse agentschappen en zbo’s zijn overgefinancierd. Er zou meer lang en vreemd vermogen aanwezig zijn dan ze aan bezittingen (vaste activa) hebben.

Beperkte selectie
Hoekstra zegt het dor De Kruijf geschetste beeld ‘in zijn algemeenheid’ niet te herkennen. De analyse zou volgens de CDA-bewindsman zijn gebaseerd ‘op technische aannames, verouderde definities en een beperkte selectie van agentschappen en zbo’s.’

Op basis van de jaarverslagen over 2016 is volgens de staatssecretaris het beeld dat voor agentschappen de waarde van de vaste activa (circa 6,8 miljard euro) hoger is dan de omvang van de langlopende leningen en de exploitatiereserve (circa 6,3 miljard en 0,3 miljard euro). Het beeld bij de grootste zbo’s, die (deels) via de rijksbegroting worden gefinancierd, is volgens hem eveneens dat de waarde van vaste activa in 2016 hoger is dan de omvang van de langlopende leningen en de exploitatiereserve.

Onzichtbaar
Het antwoord van Hoekstra maakt duidelijk dat het ministerie uitgaat van de totaalcijfers voor alle agentschappen. Dat geeft het beeld dat de onderfinanciering de overfinanciering compenseert. Anders gezegd, op die manier blijven de individuele gevallen onzichtbaar die De Kruijff in zijn onderzoek wel aantoont. De Kruijf maakte juist een analyse van de gegevens van alle 30 agentschappen van het rijk (afkomstig van de officiële publicaties van de rijksbegroting en -rekening) en van de balansgegevens van de gepubliceerde jaarverslagen van de 30 grootste zbo’s over 2016. Zbo’s die uitkeringen verzorgen buiten zijn buiten de analyse gebleven, omdat daar verschillende geldstromen in de balans bij elkaar komen.

Tariefsverlaging
De door De Kruijf geconstateerde overfinanciering van zo’n 600 miljoen euro, betekent dat er onnodig geld op de plank blijft liggen. Die honderden miljoenen kunnen nuttiger worden ingezet, bijvoorbeeld door ze terug te geven aan de opdrachtgever. En bij zbo’s, waar burgers tegen betaling diensten afnemen, zou verlaging van de tarieven een optie kunnen zijn.