Zeeuws energiebedrijf in Tsjechische handen

Energiebedrijf PZEM wordt verkocht aan EP Netherlands, een Tsjechisch energiebedrijf. Er ligt een voorlopig koopcontract. Naar verwachting nemen de aandeelhouders – de provincie Zeeland en een aantal gemeenten – voor het einde van het jaar een definitieve beslissing over de verkoop.

Publieke partij

‘Als publieke partij moeten wij geen aandeelhouder willen zijn in een commercieel bedrijf’, zegt Dick van der Velde, gedeputeerde van de provincie Zeeland. ‘Wij zijn in de weer met geld van onze inwoners. Dan past het niet om je op commercieel terrein te begeven en daar grote risico’s te nemen.’

Risicoprofiel

De nieuwe beoogde eigenaar van PZEM, EP Netherlands, is een dochteronderneming van de het Tsjechische energiebedrijf Energetický a Prumyslový Holding (EPH). PZEM sloot op 27 september een voorlopig koopcontract met EPN. ‘PZEM is beter af met een aandeelhouder die een hoger risicoprofiel accepteert dan wij als publieke aandeelhouder kunnen doen’, stelt Van der Velde.

Werkgelegenheid

‘Met de komst van de nieuwe eigenaar is de toekomst van PZEM beter gewaarborgd’, vindt ook Gerard van Harten, voorzitter van de Raad van Commissarissen. Volgens Van Harten heeft er een ‘brede marktconsultatie’ plaatsgevonden voordat het besluit werd genomen om met EPN in zee te gaan. ‘EPN heeft de intentie om te groeien. Ze hebben nog geen activiteiten elders in Nederland en ze gebruiken PZEM als springplank. Onze insteek was ook hoe we hoogwaardige werkgelegenheid in Zeeland kunnen behouden. Die is de komende tijd geborgd. Het bedrijf koopt met name de kennis en kunde hier. Het ligt niet voor de hand om naar elders te verkassen. Voor ons was dat een belangrijk aspect om in zee te gaan met EPN.’

Zakelijke klanten

PZEM en EPN zijn een verkoopprijs overeengekomen die gebaseerd is op een ondernemingswaarde van ongeveer 150 miljoen euro. Een gedeelte van de verkoopprijs is nog afhankelijk van de financiële resultaten in de komende twee jaren, aldus PZEM. De verkoop betreft ondermeer de aandelen in de Sloe Centrale (50 procent) en in PZEM Pipe (100 procent). PZEM levert alleen aan zakelijke klanten. Activiteiten die geen deel uitmaken van de verkoop zijn onder andere de belangen in EPZ – de eigenaar van de kerncentrale in Borssele – en de belangen in de biomassacentrale Moerdijk.

Raden en Staten

Voor de definitieve verkoop is goedkeuring nodig van de aandeelhouders. De provincie Zeeland bezit 50 procent van de aandelen. De overige aandelen zijn in handen van de Zeeuwse gemeenten, een paar Zuid-Hollandse gemeenten en een Brabantse gemeente. ‘De komende tijd wordt de voorgenomen verkoop besproken in alle colleges’, zegt Van der Velde. ‘Hun advies gaat naar de volksvertegenwoordiging. De gemeenteraden en de Provinciale Staten gaan zich erover buigen. Dan komt er een uitkomst waar PZEM al dan niet mee verder kan.’

Nieuwe strategie

Al in 2017 besloten de aandeelhouders dat het tijd werd voor een nieuwe strategie. Ze vonden dat de gevoerde strategie niet meer paste bij een bedrijf met de omvang en het karakter van PZEM. Ook stelden zij dat voor de energiegerelateerde activiteiten van PZEM geen direct publiek belang meer aanwezig was, dat hun aandeelhouderschap rechtvaardigde. Bovendien pasten de activiteiten qua risicoprofiel niet bij een publieke aandeelhouder. Destijds besloten de aandeelhouders ook dat waterbedrijf Evides – daarin had PZEM destijds een 50 procent-belang – vanwege het publieke belang van een drinkwatervoorziening rechtstreeks in overheidseigendom gebracht moest worden. Dat gebeurde eind 2021, toen de formele overdracht van de aandelen plaatsvond en het waterbedrijf in publieke handen kwam.

Kerncentrale

Een ander element uit de aandeelhoudersstrategie die in 2017 werd vastgesteld betrof de kerncentrale in Borssele. Daarvoor zagen de PZEM-aandeelhouders een grotere rol voor het rijk. Het rijk is niet voor niets vergunningverlener en toezichthouder, aldus de aandeelhouders. De kerncentrale valt niet onder de overname door EPN. De PZEM-aandeelhouders gaan ervan uit dat de kerncentrale sluit in 2033. Van der Velde: ‘Het kabinet wil ondertussen de levensduur verlengen. Daarover zullen gesprekken komen tussen de aandeelhouders en het rijk. Bijvoorbeeld of we een andere rol krijgen of afscheid nemen als aandeelhouder.’

Geliberaliseerde markt

Van der Velde vindt de verkoop van PZEM – in 1919 opgericht als provinciaal elektriciteitsbedrijf – passend. ‘In een geliberaliseerde markt zijn wij als publieke partij geen logische aandeelhouder’, stelt hij. Sinds de energiemarkt begin deze eeuw geprivatiseerd werd, zijn tal van energiemaatschappijen die in overheidseigendom waren in private handen gekomen. Zo kreeg Nuon in 2009 het Zweedse Vattenfall als eigenaar, wat 72 gemeenten en de provincies Gelderland, Friesland en Noord-Holland inclusief dividend 10 miljard euro opleverde. In datzelfde jaar werd ook Essent verkocht, aan het Duitse RWE. Dat leverde de betrokken gemeenten en provincies ruim 8 miljard euro op. Uiteindelijk deden de 44 gemeenten die aandeelhouder waren in 2019 ook Eneco van de hand, voor ruim 4 miljard euro.Volgens RvC-voorzitter van Harten is PZEM het laatste energiebedrijf dat in handen komt van een private eigenaar.