Rfv: 'Donner op stoel gemeentebestuurder'

De Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv) vindt het 'een slecht plan' dat het Rijk een hogere algemene uitkering wil verstrekken aan gemeenten die qua beleid in de pas lopen met het kabinet.

Autonomie

Zo’n aanpassing in de verdeling van het gemeentefonds leidt tot een grotere mate van rijkssturing en een inperking van de gemeentelijke autonomie. Dat stelt de Rfv in een reactie op het plan van minister Donner (Binnenlandse Zaken) het gemeentefonds op de schop te gooien.

Inbreuk

De minister wil een verdeelstelsel invoeren waarbij de gemeentefondsbeheerders (Binnenlandse Zaken en Financiën) de hoogte van de algemene uitkering mede laten afhangen van het beleid dat gemeenten voeren. Komt dat beleid overeen met de prioriteiten van het kabinet, dan vergroot dat de kans op een hogere uitkering uit het gemeentefonds. Invoering van een dergelijk afwegingskader is volgens de adviesraad een inbreuk op de gemeentelijke autonomie. De minister verandert met zo’n ingreep het karakter van de algemene uitkering. Die wordt zo een bekostigingsbron voor louter medebewindstaken in plaats van een in beginsel vrij besteedbare uitkering. ‘De rol van gemeentefondsbeheerder verandert in die van gemeentefondsbestuurder’, aldus de Raad.

Grote druk

Daarnaast loopt de Rfv te hoop tegen het voornemen van de CDA-bewindsman gemeenten voor te schrijven welke uitvoering van taken efficiënt is en welke niet. ‘Gemeenten zijn zelf het beste in staat om te bepalen waaraan het geld het meest effectief en efficiënt kan worden besteed. Het is juist de kracht van de gemeenten dat zij verschillende bestedingsmogelijkheden tegen elkaar kunnen afwegen. Dat kan van gemeente tot gemeente verschillen. De omvang van het gemeentefonds staat als gevolg van de economische crisis onder grote druk, en daardoor zullen gemeenten vanzelf meer worden gedwongen effectief en efficiënt te werken’, aldus de onafhankelijke adviesraad van Binnenlandse Zaken.

Belastinggebied

De onderzoeksrapporten waarop Donner zijn uitspraken over doelmatigheid baseert, leveren volgens de Rfv daarvoor onvoldoende basis. Zo hangt het van de omstandigheden af of gemeenten ter bevordering van het veiligheidsgevoel van de inwoners inzet op straatcoaches, camerabeveiliging of openbare verlichting. ‘Het is onmogelijk dat vanuit Den Haag te bepalen’, aldus de Rfv.

Bovendien vreest de Raad dat via de verdeling van de het gemeentefonds uiteindelijk slechts het minimum kostenniveau zal worden gehonoreerd. ‘Al het overige geldt dan als eigen gemeentelijk beleid. Consequentie daarvan zou dan moeten zijn dat het eigen belastinggebied van gemeenten drastisch wordt vergroot, onder gelijktijdige verlaging van de rijksbelastingen’, aldus de Raad. Tegelijkertijd constateert de Rfv dat de rijksoverheid aan die wens vooralsnog geen gehoor geeft.