Den Haag twijfelt over verkoop aandelen

Het Haagse college van B en W wil de verkoop van aandelen in Eneco uitstellen. Dat blijkt uit een brief van de wethouder van financiën, Marieke Bolle (PvdA). In het collegeakkoord staat dat de gemeente Den Haag, met 16,6 procent de op een na grootste aandeelhouder van Eneco, het productie- en leveringsdeel van het energiebedrijf nog deze collegeperiode zal verkopen. Maar er zijn volgens Bolle nu te veel onzekerheden op de energiemarkt om dat voornemen na te komen.

‘Geef dat bedrijf eerst de kans om ordentelijk te splitsen en laten we kijken hoe het afloopt met de verkoop van de aandelen van Nuon en Essent’, zegt Bolle. Wel wil de wethouder het onderdeel van Eneco dat het netwerk beheert ‘op korte termijn’ verkopen. Ook houdt Bolle vast aan het standpunt dat verkoop van het productie- en leveringsdeel op den duur het beste is voor de gemeente. ‘Er is geen publiek belang om als overheid aandelen te hebben in een marktpartij.’

In veel gemeenteraden is discussie ontstaan of die aandelen verkocht moeten worden. In januari sprak een ruime meerderheid van de Rotterdamse gemeenteraad zich tijdens een commissievergadering uit tegen verkoop. Het Rotterdamse college, dat eerder aangaf de Eneco-aandelen te willen verkopen, beraadt zich op een nieuw standpunt, zegt een woordvoerder.

Ook in de Haagse gemeenteraad bestaat twijfel over de verkoop van de Eneco-aandelen. De grootste partij, PvdA, is tegen. ‘Voortschrijdend inzicht’ brengt raadslid Koen Baart tot de conclusie dat ‘alles privatiseren inmiddels achterhaald is’. Hij wijst op het oorspronkelijke plan waarbij alle Europese energiebedrijven gesplitst zouden worden. Baart: ‘We zijn als Nederland weer eens roomser dan de paus. Onze energiebedrijven worden nu opgekocht door niet-gesplitste buitenlandse bedrijven als RWE.’

Privatisering

Harrie Verbon, hoogleraar openbare financiën aan de Universiteit van Tilburg, vindt de discussie over privatisering ‘een gepasseerd station’. De Nederlandse energiebedrijven kunnen gezien hun grootte eigenlijk niet zelfstandig blijven, meent hij. ‘Ze worden weggeconcurreerd door grotere bedrijven uit andere landen.’ De aandelen worden minder waard, en de Nederlandse overheden kunnen daarom volgens Verbon twee dingen doen: energiebedrijven steunen, zoals in Frankrijk, of de aandelen verkopen.

De discussie over privatisering leidt volgens wethouder Bolle tot een impasse. Ruim drie jaar geleden gaf de toenmalige Haagse wethouder van financiën, Else Van Dijk-Staats (VVD), aan zo snel mogelijk van de Eneco-aandelen af te willen. Bolle denkt met haar brief de impasse te doorbreken. ‘De financiële markten zijn op dit moment onzeker en het is de vraag hoe het gaat het met de verkoop van Essent en Nuon. We moeten de vinger aan de pols houden.’

Mochten de Eneco-aandelen straks verkocht worden, dan heeft dat gevolgen voor de meerjarenbegroting van de gemeente Den Haag. Nu ontvangt de gemeente jaarlijks zo’n 25 miljoen euro aan dividend. Dat bedrag zal bezuinigd moeten worden op de begroting. Bolle durft geen inschatting te maken van de waarde van de Eneco-aandelen, maar het gaat om honderden miljoenen euro’s. Dat geld moet volgens haar worden besteed aan ‘duurzame investeringen voor de stad’.

Op korte termijn wil Den Haag - net als Rotterdam - zijn positie als publiek aandeelhouder versterken, onder meer door actievere bemoeienis met de benoeming van commissarissen. Pieter van de Stadt, VVD-wethouder en locoburgemeester in Heemstede, vindt dat een ‘heel mooi principe, maar een fopspeen. In Nederland hebben aandeelhouders nu eenmaal heel weinig te zeggen’.

Van de Stadt is niet blij met het besluit om de Eneco-aandelen nog niet te verkopen. Hij vertegenwoordigt de belangen van acht Noord-Hollandse gemeenten in de aandeelhouderscommissie, en die gemeenten zijn nu gedwongen aandeelhouder van een marktpartij. ‘Wij vinden het een risicovolle en onverantwoorde belegging.’ Van de Stadt heeft wel begrip voor de twijfels in de Haagse en Rotterdamse gemeenteraad, ‘maar er moet nu wel eens wat gebeuren’.

Splitsing energiebedrijven

In het kader van de Wet onafhankelijk netbeheer (Won) moeten energiebedrijven zich uiterlijk 1 januari 2011 splitsen in een netbedrijf dat het netwerk beheert, en een productie- en leveringsbedrijf. Eneco moet voor 1 juli van dit jaar een splitsingsplan indienen. Eneco is in handen van 61 gemeenten. Rotterdam is met 31,3 procent de grootste aandeelhouder, gevolgd door Den Haag (16,6 procent) en Dordrecht (9,1 procent).

Voor de verkoop van het productie- en handelsbedrijf is toestemming van een meerderheid van de aandeelhouders van Eneco nodig. Door de grote twijfels in de gemeenteraden van de twee grootste aandeelhouders, Den Haag en Rotterdam, is onduidelijk wanneer die uitspraak er zal komen.