CdK Paas: herverdeling GF ‘moreel onacceptabel’

Het voorstel tot herverdeling van het gemeentefonds is ‘moreel onacceptabel’ en moet van tafel. Dat stelt de Groningse commissaris van de koning René Paas. De enorme financiële problemen van gemeenten die ook nog eens veel kwetsbare inwoners moeten ondersteunen, worden met dit model vergroot. Kabinet en Tweede Kamer moeten ingrijpen. ‘Laat Noord-Nederland niet in de steek.’

‘Ik ben diep ongerust. Een verdeelmodel is complex en altijd omstreden, maar de gevolgen van dit model zijn enorm, niet te dragen en niet te verdragen. Dit model vergroot de oneerlijkheid die er al is’, benadrukt Paas.

Geografie van sociale ellende

Het kaartje waarin met één oogopslag is te zien waar de nadeelgemeenten zitten die het meest moeten inleveren (zie onderaan dit artikel), is gelijk ‘aan de geografie van de sociale ellende’, aldus Paas. Hoe dieper rood, hoe meer budget gemeenten moeten inleveren. Gemeenten die hoog ‘scoren’ op onder meer armoede, werkloosheid en onderwijsachterstanden – oftewel veel inwoners hebben met een lage sociaaleconomische status – worden in het nieuwe verdeelmodel het hardst getroffen. ‘Je ziet de donkerrode vlekken in de grote steden, in Groningen en Friesland, maar ook in Twente en gemeenten in de tenen van Limburg.’ Het zou juist andersom moeten zijn, vindt Paas. De donkerroodgekleurde gemeenten zouden een flinke budgetverhoging moeten krijgen. ‘Als ‘rood’ een ophoging van het budget had betekend, zit er rechtvaardigheid in. Dan verdeel je de pijn eerlijk. Nu is sprake van het tegendeel.’

Model is slecht

Paas heeft zich niet verdiept in de technische finesses van het model, maar dat interesseert hem ook niet. ‘De uitkomst is slecht en daarmee is het model slecht.’ Hoewel de berekeningen nog niet vaststaan – de cijfers moeten nog worden gecorrigeerd van 2017 naar 2019 – is duidelijk dat de Groninger gemeenten ‘vele miljoenen gaan verliezen. En dat komt bovenop de huidige tekorten.’ Hoewel er maar een gemeente onder preventief toezicht van de provincie Groningen staat – Stadskanaal –, staan alle gemeenten in zijn provincie er financieel slecht voor. ‘Bij alle gemeenten zijn de reserves tot het minimum geslonken of zelfs tot beneden het minimum.’ Meer inleveren kàn gewoon niet, benadrukt Paas. De tekorten worden met name veroorzaakt door uitgaven in het sociaal domein (jeugdzorg, Wmo).

Onrechtvaardigheid corrigeren

‘Vijf van de tien meest kansarme gemeenten op de ‘kansenkaart’ van het CBS liggen in de provincie Groningen. Als overheid heb je de opdracht, de plicht om voor je inwoners met maatschappelijke problemen te zorgen. Daarvoor is wel geld nodig. Een nieuw model moet de huidige onrechtvaardigheid corrigeren en haar niet erger maken.’ Aan de kwaliteit van de Groninger bestuurders ligt het niet, stelt Paas, maar ‘geen enkele bestuurder is opgewassen tegen dit anorexiamodel’.

Buikpijn

Volgens Paas heeft Binnenlandse Zaken zelf ook buikpijn van de uitkomsten. ‘Dat lees je in de adviesaanvraag aan de Raad voor het Openbaar Bestuur. BZK vraagt de ROB nadrukkelijk te kijken of er een speciale regeling kan worden getroffen voor de Groningse en Friese gemeenten.’ Paas ziet er geen heil in. ‘Dat is een hachelijk experiment. Het extra geld zal altijd te weinig zijn en er zal elk jaar opnieuw over moeten worden onderhandeld. Er wordt een onterechte uitzonderingspositie gecreëerd; dat moet je niet willen. Nogmaals: het model deugt gewoon niet en moet van tafel. Ga niet in zee met een model waarmee de verdeling oneerlijker wordt.’

Politiek besluit

De herverdeling is een politiek besluit, stelt Paas, en geen technocratische beslissing. Hij roept het kabinet en Kamerleden – in aanloop naar het eerste verkiezingsdebat van maandagmiddag – in te grijpen en Noord-Nederland niet in de steek te laten. ‘Doe Nederland dit model niet aan. Met dit model worden achterstanden en de oneerlijke verdeling vergroot.