‘Hier met dat EU-geld’

‘Wij burgemeesters vragen om de eerste tranche van het EU-Herstelfonds rechtstreeks aan de gemeenten te geven.’ Nee, hier spreekt niet de voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, maar zijn Italiaanse collega Matteo Ricci – burgemeester van Pesaro en vice-voorzitter van de Nationale Vereniging van Italiaanse Gemeenten, ANCI.

In afwachting van de miljarden uit het Europees Herstelplan zou het volgens Ricci gepast en zelfs dringend zijn om een beroep te doen op het Europees noodfonds (ESM). Ricci is de voorzitter van de Italiaanse Vereniging van Lokale Autonomieën (ALI), die hervormingsgezinde en pro-Europese burgemeesters samenbrengt. Die club van zo’n 4.500 burgemeesters richt zich sterk op duurzaamheid en milieu.

Hoeveel van het Herstelfonds moet volgens u rechtstreeks naar de gemeenten gaan?

‘We vragen de eerste 20 miljard euro – 10 procent van het Herstelfonds dat aan Italië is toegewezen – rechtstreeks aan de gemeenten toe te wijzen. Wij zijn beter in staat zijn om deze middelen op de beste en snelste manier uit te geven. We willen belangrijke delen van de fondsen richten op de gemeenten in het binnenland van Italië: dorpen, kleine stedelijke centra, berggebieden en Apennijnen. Die zijn de afgelopen decennia sterk ontvolkt geraakt. Het Covid-tijdperk leidt er nu toe dat mensen op zoek gaan naar meer ruimte en naar huizen met tuinen. In deze gemeenten willen we de dienstverlening, de digitalisering en de infrastructuur verbeteren. Dit om te voorkomen dat mensen zich naar grotere steden verplaatsen en kleinere steden ontvolken.’

Hoe kan het Herstelfonds Italië helpen?

‘We willen ons richten op investeringen in strategische sectoren en op onmiddellijke besteding, en dat met een efficiëntie die alleen gemeenten kunnen bieden.
De strategische sectoren zijn onder andere digitalisering, de versterking van de schoolstructuren, milieu, stedelijke mobiliteit en duurzaamheid. En natuurlijk alles wat nodig is om de gezondheidszorg te versterken. We hebben behoefte aan een moderne infrastructuur en aan een ontwikkeling waarbij zowel de publieke als de private sector betrokken is. De coronacrisis heeft ons geleerd hoe belangrijk de integratie van de sociale en de gezondheids­sector is en hoe belangrijk de ontwikkeling van de gezondheidszorg is. En dan niet alleen de gezondheidszorg die door ziekenhuizen wordt verleend, maar ook die door buurtverpleegkundigen.’

Hebben gemeenten weinig vertrouwen in de overheid?

‘De overheid heeft grote handreikingen gedaan richting gemeenten. Wat tegenwerkt: de staatsbureaucraten en ambtenaren, die alles graag exclusief in de kamers van de ministeries beheren. Meer dan politici is het de bureaucratische structuur die, zoals altijd, de gemeenten niet vertrouwt. We vragen dit EU-geld niet te laten beheren door de gewesten, vanwege het risico op trage procedures. We moeten de investeringen concentreren op projecten die veel gemeenten in het binnenland bij elkaar zouden kunnen houden.’

Waar staat de bureaucratie op de lijst van zaken waar gemeenten mee te kampen hebben?

‘Het sleutelwoord op dit moment is ‘snelheid’, zowel in de subsidies als in de middelen om gezinnen, bedrijven en werknemers te bereiken. Het doel is om de sociale cohesie te behouden en explosies van sociale woede te voorkomen. Naast een deregulering met betrekking tot openbare bouwplaatsen hebben we een nieuw goedkeuringsmechanisme nodig: in Italië zijn voor bijna alle vergunningsprocedures controles vereist voordat een aanvraag wordt ingediend, een bedrijf wordt opgestart of een project wordt uitgevoerd. In plaats daarvan willen wij, burgemeesters, procedurele mechanismen die inzetten op het vertrouwen in burgers en op controles achteraf.’

Lees het volledige interview in Binnenlands Bestuur nr. 23 van deze week