Binnenlandse Zaken paait grote gemeenten

Kleine gemeenten krijgen toch minder geld van het rijk dan waarop ze hadden gehoopt. Van het ministerie van Binnenlandse Zaken hoeven grote gemeenten in plaats van 129 miljoen euro, maar 43 miljoen euro af te staan van het geld dat ze te veel krijgen uit het gemeentefonds.

Dat meldt minister Blok van Binnenlandse Zaken in een brief aan de Tweede Kamer. Een herverdeling van het gemeentefonds was nodig omdat met name kleine gemeenten met relatief veel buitengebied in de loop der jaren minder bleken te krijgen dan waar ze recht op hebben. De grote, verstedelijkte gemeenten worden juist overbedeeld: zij krijgen jaarlijks 129 miljoen euro te veel. Diverse onderzoeken tonen die scheefheid aan.

Gedeeltelijke compensatie

Toch gaat Blok, die zijn collega Plasterk tijdelijk vervangt, tegen de adviezen van de onderzoekers in en stelt de Tweede Kamer voor de kleine gemeenten slechts deels compenseren – een derde deel. Hij schuift daarbij ook het advies van de Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv) en een motie van de leden van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) terzijde. Tijdens de Algemene Ledenvergadering van de VNG op 8 juni sprak een meerderheid zich uit voor volledige invoering van de nieuwe verdeling – 51 procent voor, 49 procent tegen. Daarmee haalde het VNG-bestuur bakzeil, want die had geadviseerd af te zien van een onverkorte doorvoering van de herverdeling. Het financiële nadeel voor met name de vier grote steden – 99 miljoen euro – zou te groot zijn, iets waarop de wethouders van G4 de minister per brief ook al wezen.

Blok: nipte meerderheid

De onderzoeksresultaten ten spijt, constateert de minister ‘dat er nog steeds geen resultaten liggen die drager kunnen zijn voor een eenduidige herverdeling.’ Er zouden in zijn ogen te veel open einden zijn en hij spreekt over een ‘groot aantal ontwikkelingen’ waarvan de gevolgen ongewis zijn. ‘Verder bestaat er – getuige de met een nipte meerderheid aangenomen motie op de Algemene Ledenvergadering van de VNG – onder gemeenten verdeeldheid over de wijze waarop de onderzoeksresultaten moeten worden vertaald naar een geactualiseerde verdeelsystematiek’, aldus de minister.

‘Dat vooral de kostenpatronen van de kleinere gemeenten met een groot buitengebied niet meer aansluiten op de verdeling van het gemeentefonds, vraagt om een aanpassing. Tegelijkertijd concludeer ik dat, ook na het verdiepende onderzoek, er te veel onzekerheden blijven bestaan om over te gaan tot het volledig en onverkort invoeren van de door onderzoekers voorgestelde nieuwe verdeelformule.

Einde oefening

Blok kiest ervoor de door de onderzoekers voorgestelde verdeling voor slechts 33 procent in te voeren. Het nadeel voor bijvoorbeeld Amsterdam is dan niet 72 miljoen euro, maar 25 miljoen euro.

Wat Blok betreft, is dat ook meteen het sluitstuk van de herverdeling van het gemeentefonds. Nieuw nader onderzoek zal naar zijn verwachting tot onvoldoende nieuwe inzichten leiden.