Belang overheden groeit, financiering blijft achter

De decentrale overheden worden steeds belangrijker, maar de burger moet niet uit het oog verloren worden en het is de vraag of de financiering adequaat is. Drie adviesbureaus beoordelen de plannen van het kabinet.

Lokale overheden belangrijker

‘De overheid zet duidelijk de decentralisatieslag door met de intensivering van investeringen’, zegt Marita de Hair van Ernst & Young. De samenwerking van het Rijk op de gebieden klimaat, migratie en sociaal domein wordt versterkt. ‘De decentrale overheden worden steeds belangrijker.’

Duidelijkheid voor burger

De burger zal steeds meer merken van het groeiende belang van decentrale overheden, en het is daarom zaak dat de communicatie helder is. De Hair: ‘Burgers moeten met de wet- en regelgeving begrijpen en ermee kunnen werken. Sommige regelgeving kan vrij complex zijn en de overheden zullen de vertaalslag moeten maken.’

Weinig geld erbij

Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen kunnen veel doelen alleen samen bereiken, aldus de koning in de Troonrede. De aanpak van grote maatschappelijke opgaven als de energietransitie, vraagt om bestuurlijke samenwerking. Zo wordt de rol van de medeoverheden groter en belangrijker, maar volgens Philip van Veller van Berenschot is daar in financieel opzicht weinig van te merken. ‘De gemeenten krijgen er niet veel geld bij. Er is geen oplossing voor de tekorten op de bijstand – de BUIG. Verder vind ik het een redelijk beleidsarme begroting. Veel maatregelen op het gebied van klimaat moeten bijvoorbeeld nog worden ingevuld. Het is vooral wachten’, zegt hij.

Bekostiging

‘De vraag wordt opgeworpen of de bekostiging van gemeenten goed is’, duidt Dennis Meeuwissen van BDO. Het gemeentefonds is verbonden aan de uitgaven van het rijk via de trap-op-trap-afsystematiek, waar als de rijksuitgaven stijgen, het via het gemeentefonds uitgekeerde bedrag dat ook doet. De verwachting was dat de middelen de komende jaren toenemen en dat gebeurt ook. ‘Hoe die te verdelen? En is de huidige rekensystematiek goed? Daar geeft het kabinet nog geen antwoord op.’

Woningnood

Een volgende opgave is de woningnood. De komende jaren moeten er zo’n 75.000 woningen bijkomen en de vraag is hoe dat moet gebeuren. Het kabinet trekt 38 miljoen euro uit om woningbouw te stimuleren in bepaalde gebieden, zogeheten transformatielocaties, zoals oude havens en voormalige bedrijventerreinen. ‘Met 38 miljoen kun je niet zoveel’, zegt Meeuwissen. ‘Het is niet meer dan een druppel op een gloeiende plaat.’