Artikel 12

Het nummer van het artikel is bekender dan de wet waar het in staat: artikel 12. Als een gemeente meerjarig een fors tekort op de begroting heeft, dan kan zij op basis van artikel 12 van de financiële verhoudingswet extra geld uit het gemeentefonds krijgen. Betaald dus door alle gemeenten gezamenlijk.

Aan zo’n artikel 12-uitkering uit het gemeentefonds zitten drie voorwaarden. De belastingen moeten een zeker niveau hebben. De gemeente moet gaan bezuinigen. En de gemeente komt onder financiële curatele te staan, voor elke nieuwe uitgave is toestemming nodig van een strenge artikel 12-inspecteur. Wie die curatele weigert, krijgt geen extra geld uit het gemeentefonds.

Nu blijkt er ook een andere overheid te zijn met meerjarig een fors tekort op de begroting, die daarom volgend jaar extra geld uit het gemeentefonds krijgt. Betaald dus door alle gemeenten gezamenlijk. Die andere overheid is de Staat der Nederlanden. Die krijgt volgend jaar 675 miljoen euro uit het gemeentefonds omdat hij meerjarig een fors tekort heeft. Dat het tekort op de rijksbegroting de reden van die 675 miljoen euro uit het gemeentefonds is, is gemeld door de Raad van State. Dat is de officiële toezichthouder op de rijksbegroting en beschikt daardoor over inside-informatie.

En is zo fair om die reden openbaar te maken. Daarmee krijgt de Staat der Nederlanden volgend jaar dus een soort artikel 12-uitkering. Voldoet de Staat aan de drie voorwaarden? Ja, de rijksbelastingen hebben een zeker niveau. Sterker nog, de afgelopen tien jaar steeg de opbrengst van de rijksbelastingen gemiddeld zeven procent per jaar. Ja, het rijk moet de komende jaren gaan bezuinigen. Want het meerjarig tekort is hoger dan mag volgens de Europese regels. Maar aan de derde voorwaarde voldoet de Staat der Nederlanden niet.

Hij komt volgend jaar niet onder financiële curatele te staan van een strenge inspecteur. Hij hoeft niet voor elke nieuwe uitgave toestemming te krijgen. Dat wringt. Dat schuurt. Dat doet pijn. Ik hoop dat de Raad van State alsnog volgend jaar streng toezicht gaat houden op de rijksbegroting. Dat nieuwe rijksuitgaven pas mogen na toestemming van de Raad van State. Als de Staat die curatele weigert, zou hij volgend jaar die 675 miljoen euro uit het gemeentefonds ook moeten weigeren.