Disney in ‘ons’ Brabant

In haar eentje maakt Heusden geen kans op Europese subsidie bij de aanpak van werkloosheid. Samen met buurgemeenten wel. Overheid, ondernemers en onderwijs slaan in Midden-Brabant de handen ineen. Onder meer bij een amusementspark over werk. 

‘Ze zitten in Europa echt niet te wachten op een aanvraag van Heusden’ zegt PvdA-wethouder Margo Mulder, verantwoordelijk voor arbeidsparticipatie. Hoe de Brabantse gemeente (43.000 inwoners) dan wel Europees geld kan binnen halen? ‘Je moet samenwerken. Als overheid met ondernemers en het onderwijs: de drie O’s. Over de gemeentegrenzen heen kijken. Werkloosheid is geen plaatselijk, maar een regionaal probleem.’

Mulder praat vooral over ‘wij’. De ene keer doelt ze daarmee op de twaalf kernen waaruit de gemeente Heusden bestaat, maar meestal staat het voor de gehele regio Midden-Brabant. Die bestaat uit negen gemeenten, waarvan Tilburg de grootste is. ‘Een doe-regio’, omschrijft Mulder. ‘We zijn hier van oudsher een gebied met veel mkb-ers. Mensen die gewend zijn om dingen aan te pakken.’

Brabanders zijn actiegericht, stelt Mulder, en van ‘ons’ en ‘samen doen’. ‘Dat is de benadering die nodig is om financiële steun uit Brussel te krijgen.’ Ook al is Mulder niet geboren en getogen in de regio, ze heeft zich de Brabantse mentaliteit eigen gemaakt. ‘Elke baan die ik zie, zet ik op Twitter.’

Daarnaast is ze coach in een regionaal ‘maatjes-project’. In dat kader praat ze wekelijks met iemand die geen werk kan vinden in de kinderopvang. ‘Door mij verneemt mijn maatje hoe ze haar kansen kan vergroten via Twitter. Ze hoort over de werkervaringsplaatsen die er zijn. Je helpt iemand een andere kant op te kijken en bezorgt een maatje eigenlijk een soort re-integratienetwerk.’

Maar het maatjesproject is ook voor haar zelf als coach en wethouder waardevol, benadrukt Mulder: ‘Ik kruip hierdoor in de huid van de werkzoekende. Dan zie ik ineens: wat zit die regel stom in elkaar, kan dat niet anders? De regels om met een uitkering ervaring op te doen zijn bijvoorbeeld best streng, terwijl ervaring nodig is om uit die vicieuze cirkel te komen. Ik denk dat je niet te veel vanuit polis-voorwaarden moet praten, dan kan er veel meer.’

In Midden-Brabant zijn de laatste paar jaar veel initiatieven ontstaan om de werkloosheid regionaal en gezamenlijk aan te pakken, zegt Mulder. Als ze de Europese agenda erop naslaat, dan schat ze de kansen om daarvoor flinke bijdragen uit Brussel te krijgen optimistisch in. ‘Omdat we niet met hap-snapprojecten bezig zijn, maar integraal werken.’

Enabling region
Centraal staat het programma ‘De Regio Werkt’ waarin de drie O’s samenwerken. ‘We willen een enabling region zijn: dingen mogelijk maken.’ Door bedrijvigheid te stimuleren moeten mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt weer aan het werk worden gekregen.

Mulder: ‘In het kader van de participatiewet proberen we mensen met een beperking bij een bedrijf binnen te krijgen. Wat heeft iemand nodig, wat heeft het bedrijf in kwestie nodig. We zien het als een gezamenlijke verantwoordelijkheid van overheid en ondernemers. Een metaal­bedrijf wil bijvoorbeeld wel iets doen, maar weet niet goed hoe ze de begeleiding aan moeten pakken. Zo’n vraag pik je als onderwijs en overheid dan op.’

De afgelopen twee jaar werden er al vele honderden mensen in de regio succesvol bij een bedrijf geplaatst. Het geheim? Als je echt resultaat wil boeken bij de bestrijding van werkloosheid,­ moet je zorgen dat je uit de ‘spaghetti-achtige’-structuren blijft, zegt Mulder.

‘We hebben in onze maatschappij erg veel geformaliseerd als het gaat om regelingen en voorwaarden. Ik denk dat we als overheid moeten ontzorgen. Veel mkb-ers durven het risico niet aan of vinden het ingewikkeld. Ze kennen de regelingen niet allemaal of snappen die soms niet. Of ze krijgen met een enorme checklist te maken en dat schrikt allemaal af.’

De oplossing? ‘Als gemeente het risico af en toe overnemen: een maandje langer of korter proefdraaien, met behoud van uitkering. Mismatchen snel oplossen. Wij moeten zorgen dat werkgever en werknemer met elkaar in contact komen en als de klik er is, moeten we de rest in de backoffice gewoon regelen. Dan wil het bedrijfsleven bést.’ Bovendien: ‘De tekorten in sommige sectoren komen er ook alweer aan, dan is het belangrijk om met iedereen samen te werken zodat je in kunt spelen op de snel veranderende arbeidsmarkt.’

Granieten bestanden
Als overheid moet je je niet neerleggen bij ‘granieten bestanden’, mensen die eigenlijk afgeschreven zijn voor de arbeidsmarkt, vindt Mulder. Dus is samen met Baanbrekers (combinatie van voormalige sociale dienst en sociale werkvoorziening) het project Talent2Work opgezet. Groepen moeilijk bemiddelbare werklozen bezoeken onder begeleiding bedrijven in de regio. ‘Dan kan een bedrijf zelf beoordelen of er iemand voor hen tussen zit. Iemand die pro-actief is, interesse toont, duidelijk gemotiveerd is. Die heeft misschien wel een beroerd cv waarop ‘ie anders meteen was afgestreept. Maar bij een persoonlijke ontmoeting is er kans op een klik, de verbinding tussen een werkgever en een poten­tiële werknemer.’

Er zijn al heel wat matches tot stand gekomen. Dat levert niet altijd meteen een volledige baan op, maar soms wel een tijdelijk of inval-contract, waardoor iemand weer in een werkritme komt en z’n kansen groter worden. Mulder: ‘Het gaat er steeds om dat we samen proberen om mensen met elkaar in contact te brengen. Dat waren we denk ik een beetje kwijtgeraakt de afgelopen jaren.’

Maar, benadrukt ze: om daarbij een goede kans te maken op Europees geld moet er regionaal, contextgebonden en integraal worden samengewerkt. Elke ‘O’ heeft z’n eigen expertise en wordt in de regio geacht af en toe het voortouw te nemen. Mulder: ‘Het is natuurlijk mooi dat wij de Universiteit van Tilburg hebben, daar zit veel deskundigheid. Daar is het idee van de Startersbeurs bedacht, vooral gericht op hoger opgeleide werkloze jongeren. Daar zijn we hier snel mee aan de slag gegaan. Met zo’n beurs kunnen jongeren werkervaring opdoen in een bedrijf dat aansluit bij hun opleiding. Als je onder je niveau achter de kassa moet gaan zitten, levert dat zelden iets duurzaams op. Nu kunnen ze proberen om zichzelf onmisbaar te maken. Als dat op die plek niet lukt, hebben ze als net afgestudeerden al wel enige ervaring, dat scheelt altijd.’

Piraten
De universiteit werkt ook aan het in Tilburg te vestigen ‘Instituut voor de Toekomst van Werk’, dat een amusements- en inspiratie-park met ‘Disney-effecten’ moet worden. De initiatiefnemers streven naar 250.000 bezoekers per jaar. Het moet een instituut worden in de geest van het Instituut voor Beeld en Geluid en van Disneyland. Alleen draait het hier niet om tele­visieprogramma’s of sprookjes en piraten, maar om keuzes rond werk en het werk van de toekomst.

Ander voorbeeld: Het Huis van de Logistiek, een initiatief van een aantal logistieke bedrijven uit de regio. ‘Ideeën ontstaan door bij elkaar te gaan zitten’, zegt Mulder. ‘Dat versterkt de hele sector uiteindelijk.’ Het Huis van de Logistiek heeft ondermeer een living lab: belangrijk als leeromgeving voor opleidingen, maar het is ook voor werklozen een plek waar ze uit kunnen proberen of de logistieke sector iets voor hen is. Mulder: ‘Probeer maar of je het wat vindt, zo’n vorkheftruck.’

Een ander actueel thema dat in Midden Brabant wordt opgepakt is reshoring. Ze geeft een voorbeeld. Tuinsierpotten­bedrijf Capi (Tilburg) besloot om het productiewerk, dat jaren geleden vanwege de lage lonen naar China was verplaatst, weer naar de eigen regio terug te halen. ‘Dat steekt andere bedrijven aan om daar ook over na te denken’, verwacht Mulder.

In Brabant wordt over een tool nagedacht die het voor bedrijven mogelijk maakt te onderzoeken of reshoring in hun geval zinvol is. ‘Europa wil duurzame veranderingen in de arbeidsmarkt, geen lapmiddelen. Dit lijkt ons typisch iets waarmee je ook bij Europa om subsidie aan kunt kloppen.’