Accountants in ‘niemandsland’

Accountants van provincies, gemeenten, waterschappen en gemeenschappelijke regelingen zitten tot tenminste eind maart op hun handen. Hoewel de Gemeentewet al is aangepast voor de invoering van de rechtmatigheidsverantwoording, zijn de normen voor accountants nog niet gewijzigd. Hierdoor heeft de accountant geen grondslag voor de controleverklaring.

Voor het eerst

De wijziging houdt in dat straks niet meer de externe accountant een oordeel vormt over de rechtmatigheid, maar het overheidsbestuur zelf. Omdat de behandeling van het wetsvoorstel lang duurde is de invoering meerdere malen uitgesteld, de laatste keer naar boekjaar 2023. De jaarrekening wordt altijd in het opvolgende kalenderjaar vastgesteld, dus dit jaar is de eerste keer dat decentrale overheden en accountants op deze manier moeten werken.

Colleges verantwoordelijk

Dit heeft als gevolg dat de politiek beter haar controlerende taak kan vervullen. De colleges moeten straks namelijk verantwoording afleggen over de rechtmatigheid. De accountant controleert achteraf de jaarrekening, alsmede de rechtmatigheidsverantwoording van het college. Accountants verwachtten niet dat de wetswijziging een enorme verandering betekent voor gemeenten, provincies en andere overheden, aldus ‘big-four’ kantoor PwC in 2019. Toch heeft de overgang naar het nieuwe systeem flink wat voeten in aarde.

Normen nog niet aangepast

Dat bleek al uit het feit dat de invoering van de wet steeds werd uitgesteld, maar ook nu de wet officieel van kracht is blijkt de rechtmatigheidsverantwoording nog niet beklonken. Verschillende mensen uit de sector vermoeden zelfs dat de praktische invoering van het nieuwe systeem nog een jaar vooruit zal worden geschoven. Dat heeft te maken met de accountantsnormen die verbonden zijn aan de jaarrekening van decentrale overheden, het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) en het Besluit accountantscontrole decentrale overheden (BADO).

Geen grondslag meer

‘Omdat het BBV en het BADO nog niet zijn aangepast heeft de accountant geen grondslag voor zijn controleverklaring. Dat betekent simpelweg dat de accountant geen controleverklaring af kan geven’, aldus algemeen directeur Willem Schuitemaker van MIJN VIC, een gespecialiseerd consultancykantoor dat zich bezighoudt met de rechtmatigheidsverantwoording. Omdat de gemeentewet wel al is aangepast is het ook niet opportuun om op de oude manier, met een rechtmatigheidsoordeel door de accountant, te werken.

'Niemandsland'

‘We zitten dus zo gezegd even in een ‘niemandsland’ waarin accountants moeten afwachten wat er gaat gebeuren en tot dat moment moeten zij op hun handen zitten.’ De aanpassing van de accountantsnormen wordt op zijn vroegst eind maart 2024 verwacht. De jaarrekening, inclusief accountantscontrole, moet normaliter vóór 15 juli zijn vastgesteld. Mocht het niet tijdig rond zijn zal toch de rechtmatigheidscontrole in oude vorm moeten plaatsvinden, zegt Schuitemaker.