82 procent onbetrouwbaar
Hoeveel geld een gemeente elk jaar te besteden heeft, hangt vooral af van de groei van het gemeentefonds. In diverse circulaires geeft het rijk voorspellingen van de jaarlijkse groei van het gemeentefonds en van de inflatie. De reële groei, dat is de groei boven de inflatie, geeft aan hoeveel de gemeenten kunnen besteden aan eigen voorkeuren.
Het was al bekend dat de gemeenten daarbij een beetje genept werden. De bevolking van Nederland groeit namelijk met ongeveer een half procent per jaar. Een half procent meer inwoners, een half procent meer straten nodig, een half procent meer jongeren, een half procent extra scholen nodig, een half procent meer ouderen, een half procent meer maatschappelijke voorzieningen nodig, enzovoort. Een half procent van de jaarlijkse groei van het gemeentefonds is nodig voor die bevolkingsgroei. Het rijk weigert dat consequent mee te nemen, en presenteert consequent een reële groei zonder te corrigeren voor dat halve procent.
Maar de nep is groter dan alleen dat halve procent. Vorige week woensdag presenteerde het Centraal Planbureau in het rapport ‘Trefzekerheid CPB-prognoses 1971-2007’ een evaluatie van zijn inflatie voorspellingen. Het planbureau voorspelt niet alleen hoeveel de prijzen voor de consumenten stijgen, maar ook hoeveel de producten van de gemeenten duurder worden.
De uitkomst: in mei vóór een bepaald jaar voorspelt het planbureau de gemeente-inflatie gemiddeld negen tiende procent te laag. En: de kans dat de voorspelling van de gemeente-inflatie systematisch te laag is, blijkt 82 procent. Wat vindt het planbureau daar zelf van? Wel, het planbureau hanteert als norm dat een voorspelling pas onbetrouwbaar is als de kans op een systematische fout in de voorspelling 95 procent is. Dus hoewel de voorspelling zeer waarschijnlijk systematisch te laag is, blijft het planbureau haar op dezelfde manier berekenen.
Als het planbureau de gemeente-inflatie negen tiende procent te laag voorspelt, is de voorspelling van de reële groei van het gemeentefonds dus negen tiende procent te hoog. Samen met het halve procent voor de bevolkingsgroei is dat 1,4 procent. Op basis van de voorspelling van de reële groei van het gemeentefonds die systematisch 1,4 procent te hoog wordt voorgesteld, verdeelt het rijk het gemeentefonds onder de gemeenten.
Op basis van de voorspelling van de reële groei die systematisch 1,4 procent te hoog wordt voorgesteld, vinden allerlei ministers én de Tweede Kamer dat de gemeenten voor sommige nieuwe taken geen geld hoeven te krijgen. Op basis van de voorspelling van de reële groei die systematisch 1,4 procent te hoog wordt voorgesteld, stellen de gemeenten hun begroting op. Mag een gemeente besluiten nemen op basis van cijfers die voor 82 procent onbetrouwbaar zijn?
De gemeenten hebben recht op een betere voorspelling van hun inflatie. De mensen in het land hebben recht op een betere onderbouwing van de uitgaven van de overheid. Die overheid heeft nog twee maanden de tijd om haar voorspelling te verbeteren.
De bevolking groeit jaarlijks met een half procent. "Een half procent van de jaarlijkse groei van het gemeentefonds is nodig voor de bevolkingsgroei" Dat is de strekking van de tweede alinea van "82% onbetrouwbaar".
Dit is echter onjuist. De jaarlijkse groei van het gemeentefonds moet een half procent van de hele fondsuitkering bedragen.
Als dus het inflatie-% plus de bevolkingsgroei in % meer zijn dan het groei-% van het gemeentefonds, dan is de reële groei negatief.