'Vestia's' schampen gemeentekas

De directe gevolgen voor gemeenten van de financiële problemen bij Vestia, de grootste woningcorporatie van Nederland, lijken vooralsnog gering. Maar raadsleden en deskundigen maken zich wel zorgen over de gevolgen op de langere termijn. Ook klinkt een roep om gemeentelijk toezicht.

Extra geld

Vestia is in geldnood geraakt door de handel in derivaten, ingewikkelde rentecontracten met een onderpandverplichting. Omdat de rente tegen de verwachting van Vestia in is gedaald moet de woningcorporatie extra garanties bieden, ofwel extra geld storten. Nog altijd is onduidelijk hoe groot de geldnood van Vestia is. Woningcorporaties die in de problemen komen worden geholpen door andere corporaties en het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Uiteindelijk staan verschillende overheden garant.

Bijspringen

Als Vestia na de liquiditeitssteun van het WSW en andere corporaties niet aan de betalingsverplichtingen kan voldoen, moeten rijksoverheid en gemeenten bijspringen met renteloze leningen, de ‘achtervang’. Het Rijk en de gezamenlijke gemeenten moeten daarvan allebei de helft verstrekken. Bij de gemeenten wordt vervolgens weer een onderverdeling gemaakt tussen ‘schadegemeenten’ (50 procent) en alle bij het WSW aangesloten gemeenten (ook 50 procent). Omdat het in geldnood verkerende Vestia vooral bezit heeft in Rotterdam (circa 25.000 woningen) en Den Haag (bijna 21.000 woningen) lopen deze twee steden – relatief - het grootste risico.

Vestia heeft bij het WSW een geïnvesteerd vermogen van 6,1 miljard euro geborgd. Daarvan is 2,7 miljard euro toe te schrijven aan leningen voor bouwprojecten in Rotterdam. In totaal had het WSW in 2011 86 miljard euro aan corporatieleningen geborgd. Het Rotterdamse stadsbestuur heeft in kaart gebracht hoe het ‘getrapte’ garantiestelsel in elkaar zit en heeft de gemeenteraad daarover per brief geïnformeerd. Volgens het college is het directe financiële risico voor de gemeente ‘in dit stadium theoretisch’.

Maximaal

In het slechtste geval moet de gemeente Rotterdam een lening van 320 miljoen euro afsluiten om aan de redding van Vestia bij te dragen. Dat bedrag zal Rotterdam dan renteloos moeten uitlenen aan het WSW, maar zelf dient de gemeente wel ‘gewoon’ rente betalen over dat bedrag. ‘Op jaarbasis betekent dat per procent rente die Rotterdam voor het aantrekken van dit bedrag zelf een kostenpost van 3,2 miljoen euro’, aldus het Rotterdamse college. De gemeente Den Haag doet uit ‘belang voor de stad en huurders’ geen uitspraken over bedragen. Maar een rekensom op basis van de Rotterdamse cijfers leert dat Den Haag op jaarbasis maximaal zo’n 2,5 tot 3 miljoen euro kwijt zou kunnen raken.

Huurders

De colleges van Rotterdam en Den Haag zeggen dat de huurders niets zullen merken van de financiële problemen bij Vestia, maar raadsleden in de twee steden zijn er niet gerust op. Zij vragen zich af of op langere termijn projecten worden uitgesteld, versoberd of geschrapt. Ook vrezen zij dat Vestia in de toekomst op het onderhoud aan woningen en het verbeteren van de leefbaarheid in (kwetsbare) wijken zal bezuinigen.