AI-model voorspelt nieuwe stek wolf

Als je kunt voorspellen waar een wolf zich vestigt, kun je op tijd maatregelen treffen. Dat is de gedachte achter het AI-model dat wolvengedragswetenschapper Diederik van Liere en data-analysebedrijf Cmotion vandaag presenteren. De belangrijkste voorspelling is dat wolven zich vaker zullen vestigen op het platteland.

Emotionele discussie

Gedragsbioloog Van Liere doet onderzoek naar wolven in Slovenië. Het viel hem al langer op dat de discussie over de wolf in de Nederland op emotionele gronden wordt gevoerd. Ouders vragen zich af of ze nog wel met hun kind in het bos kunnen wandelen, ponyhouders maken zich zorgen over hun dieren.  Dat bracht hem op het idee voor een ‘wolvenvoorspeller’. ‘Als je weet waar wolven zich waarschijnlijk vestigen, kan de overheid maatregen treffen in plaats van achteraf een ineffectief ‘wolfwerend’ hekwerk te propageren,’ zegt hij.

Duitse open data

Om een model te bouwen dat met behulp van machine learning voorspellingen doet, zijn veel data nodig. Nu kent Duitsland al sinds 2000 wolvenroedels, waarover veelal open data bestaan. In 2021 waren er 209 Duitse wolventerritoria. ‘Over tijd, ruimte en aantallen hadden we voldoende Duitse, veelal open data om het model te bouwen. We hebben geprobeerd om zo veel mogelijk variabelen te betrekken. En we hebben het model zodanig ontwikkeld dat iemand met verstand van machine learning het zelf kan toepassen en de resultaten kan reproduceren.’

De onderzoekers verdeelden de kaart van Duitsland in een grid met vakjes van 10 bij 10 kilometer. Per hokje werden 38 variabelen vergeleken, waaronder prooiendichtheid, mensendichtheid, de aanwezigheid van bos of landbouwgrond en de aanwezigheid van een andere wolf. De output van het model was een landkaart waarin alle vakjes een kleur kregen, afhankelijk van de kans op vestiging van een wolf.

Niet te ver van andere wolven

Op grond van de Duits data blijkt dat de belangrijkste factor in de voorspelling de aanwezigheid van wolven is. Anders dan vaak gedacht laten wolven de keuze voor hun nieuwe stek vooral afhangen van de afstand tot andere wolven, zegt Van Liere. Het liefst bakenen ze hun territorium af binnen 40 kilometer tot andere roedels, ook al is dat in de buurt van een bewoond gebied. Hij publiceerde de resultaten van het voorspelmodel in het wetenschappelijke tijdschrift Environmental Management.

Voorspelling

Als de Nederlandse data in dezelfde vorm worden omgezet, kunnen de Nederlandse en Duitse worden gecombineerd in het model, met een output waarin het Nederlandse grondgebied is opgenomen. Van Liere waagt zich desgevraagd alvast aan een voorspelling. ‘Gegeven de uitkomst in Duitsland, kun je aannemen dat we binnen afzienbare tijd een vestiging vinden van wolven in de buurt van het al gevestigde paar in Drents-Friese Wold. Maar de werkelijke toets ligt natuurlijk in het opnemen van de Nederlandse data.’

Hij verwacht dat de oostelijke, bosrijke gebieden van Nederland op de komst van de weinig schuwe West-Europese wolf mogen rekenen. Niet zozeer in een uitgestrekte natuurgebied, maar vooral in agrarische gebieden met veel reeën in de omgeving: de Achterhoek, Brabant en de kop van Limburg, ook in de bebouwde kom, als het huidige beleid wordt voortgezet. ‘Het proces in Duitsland leert ons dat ze minder en minder schuw zijn en ook in de buurt van mensen komen. Daardoor neemt de onrust toe.’

Professionele wegjaagdienst

In Nederland heerst volgens Van Liere veel onnodige angst voor de wolf. Hij wijst graag op de overeenkomsten met de hond, zoals leergierigheid en speelsheid. Ren weg voor een wolf en de kans is groot dat hij je achterna komt, want achtervolgen is leuk. ‘Wolven in de bebouwde kom zijn gewoon aan het exploreren. Het zijn geen hongerige wolven. Het zou veel schelen als je een dienst kan bellen die zo’n wolf professioneel komt verjagen.’

Co-existentie realiseren

In Israël bestaat zo’n ‘wegjaagdienst’, die mensen kunnen bellen wanneer ze wolven of hyena’s tegen het lijf lopen. Van Liere hoopt dat gemeenten het voorspelmodel zullen gebruiken om te bepalen of ze bijvoorbeeld de vrijwillige brandweer moeten opleiden tot wolvenverjager. ‘Aan de ene kant stel je daarmee de burgers gerust, omdat ze weten wat ze kunnen doen als er een wolf door het centrum loopt. Aan de andere kant krijgen de wolven een tik op de neus, elke keer dat ze de bebouwde kom naderen. Ze moeten leren om mensen als bedreigend te zien. Daardoor zal die wolf zich in toenemende mate oriënteren op natuurlijke gebieden. Wolvenouders die zelf niet in de richting van een bebouwde kom trekken, leveren nakomelingen die ook schuw zijn. Zo kun je een co-existentie met wolven veel beter realiseren.’