‘Ambtenaar, raak snel vertrouwd met ChatGPT’

Met de lancering van een API voor ChatGPT op woensdag 1 maart, een digitaal 'koppelstuk' om de kunstmatige intelligentie (AI) in andere programma's te integreren, kan iedere softwareontwikkelaar nieuwe toepassingen gaan ontwikkelen. Daarmee duurt het niet lang meer voordat ChatGPT en vergelijkbare AI's van concurrenten in bestaande software zullen worden geïntegreerd. Hoog tijd dus voor ambtenaren om de mogelijkheden van AI voor hun eigen baan te verkennen (voor zover ze dat nog niet hebben gedaan).

Grote impact

Laat er geen misverstanden over bestaan: de komst van generatieve AI (kunstmatige intelligentie die zelf tekst, afbeeldingen, audio, video of code kan ontwikkelen) is een technologische shift met dezelfde impact als de introductie van het internet of de opkomst van de mobiele telefoon. Dat stelt appontwikkelaar Jelle Prins. ‘Het is zaak om er zo snel vertrouwd mee te raken. Stilzitten is geen optie.’

Opgewonden stemming

Prins was eerder verantwoordelijk voor de eerste apps van Uber en Booking. Tegenwoordig runt hij een AI-startup voor het optimaliseren van eiwitten. Onlangs organiseerde hij de eerste Nederlandse AI hackaton in Amsterdam. Om zich heen bemerkt hij dezelfde opgewonden stemming als in de tijd dat de eerste iPhone op de markt verscheen. Hij zegt: ‘Indertijd heb ik veel apps ontwikkeld, maar nog veel vaker heb ik tegen organisaties moeten zeggen: “hier wil je geen app voor”. Probeer de techniek niet overal in te forceren omdat het cool en nieuw is, maar bedenk waar het echt impact kan hebben — en dat zal op heel veel plekken zijn. Denk vanuit de gebruiker, of dat nu de ambtenaar is of de inwoner.’

Wennen

Het kost tijd om te wennen aan de mogelijkheden van een nieuwe technologie, wil hij maar zeggen. De eerste apps maakten nog lang niet optimaal gebruik van de mogelijkheden die de smartphone bood. Dat betekent niet dat ambtenaren voorlopig achterover kunnen leunen vanuit de gedachte dat het hun tijd wel zal duren. Sowieso krijgt iedereen met een computerbaan binnen afzienbare tijd te maken met ChatGPT en de AI van concurrenten, zoals Bing van Microsoft en Bard van Google, omdat ze in bestaande software zullen worden verwerkt. Een AI kan dan bijvoorbeeld het antwoord op een inkomende mail klaarzetten, zodat de ambtenaar het bericht alleen maar hoeft te controleren en te verzenden.

Duizend stagiairs

Wat is een goede manier om de mogelijkheden van generatieve AI te onderzoeken? ‘Begin met het verbeteren van bestaande werkprocessen. Vraag jezelf welke opdrachten je aan een goedkope assistent zou geven. Stel dat je duizend stagiairs hebt die je niet hoeft te begeleiden, wat zou je hen dan laten doen?’ Het resultaat zal niet altijd direct bruikbaar zijn, maar bespaart wel tijd. ‘Gebruik ChatGPT bijvoorbeeld als brainstormtool, of schrijf een beleidsstuk grofweg en geef de AI de opdracht om het bondiger en netter te maken.’

Beknoptere werkwijze

Samen met een bevriende provincieambtenaar experimenteerde Prins al met het inladen van lange stukken in ChatGPT. ‘Die vriend is de halve zondag kwijt met het lezen van stukken voor de vergadering van maandag. Nu leest hij een samenvatting in bullet points, of een verkorte tekst die ChatGPT voor hem samenstelt.’ Maar als zelfs ambtenaren niet meer de volledige tekst van een rapport lezen, wie doet dat straks nog wel? ‘Misschien gaan we door de komst van generatieve AI allemaal toe naar een beknoptere werkwijze. Sowieso zullen veel van zulke documenten grotendeels door AI worden geschreven.’

Als het aan Prins ligt, probeert iedereen de huidige interface van ChatGPT nu in ieder geval uitgebreid uit, ook de sceptici die al hebben geconcludeerd dat het voor hun werk niets toevoegt. ‘Die hebben één ding geprobeerd en concluderen daaruit dat het niet goed werkt,’ zegt hij. ‘Maar straks word je vervangen door iemand die wel met AI wil werken, want zo iemand is nou eenmaal veel effectiever.’