Digitale toekomst

De zaal kijkt naar een video van voorspellingen uit het verleden: het wordt niets met de computer, niets met het internet, niets met de mobiele telefoon. De zaal lacht om zo veel naïviteit. De verteller, die de video liet zien, maakt aan het begin van deze deelsessie duidelijk dat mensen slecht zijn in het voorspellen van de toekomst.

Er werden veel voorbeelden gegeven van technische hoogstandjes op het ECP Jaarfestival in Den Haag, maar ik zou het geen techno-optimisme willen noemen. Meer een angst om irrelevant te worden.

Trendwatcher Sander Duivestein had tijdens zijn plenaire presentatie de zaal verbaast met de TikTok-toekomst waarin alles digitaal, manipuleerbaar en fluïde is. Maar hoe naïef is voorspellen dat alles anders wordt? Er wordt al jaren voorspeld dat sociale media alles gaan veranderen en hoewel techbedrijven bizar veel geld verdienen en een groot risico vormen voor onze privacy – misschien zelfs een bizar groot risico – hebben ze het dagelijks leven toch niet echt radicaal veranderd.

Het gaat telkens wat sneller, in kleinere brokjes, met net iets meer kunstmatige intelligentie. In de film Fear and Loathing in Las Vegas vertelt de hoofdpersoon over de golf van revolutie die Amerika in de jaren 60 voelde, hoe ver de golf kwam en dat die golf uiteindelijk terugrolde.

De teleurstelling en het cynisme zijn voelbaar. Zoiets is ook te voelen met betrekking tot de huidige digitale revolutie, waarin optimisme plaatsmaakt voor pessimisme. De overheid, die gretig gebruikmaakt van Facebook en Twitter, overweegt met die platforms te stoppen. Het optimisme verdwijnt, maar de voorspellingen en het gevoel dat alles anders wordt, verdwijnen niet.

De dystopische voorbeelden van cybercrime, nepnieuws en deep fakes ontbraken natuurlijk niet op het festival. Maar het bleef bij ludiek voorbeelden. Wat meer concreetheid zou fijn zijn. Omdat alles steeds meer verbonden is, zullen crises elkaar waarschijnlijk steeds sneller opvolgen (ik ga daar geen definitieve voorspellingen over doen – ik kijk wel uit). Het gevoel dat elke paar jaar alles totaal verandert, kan zorgen voor pessimisme en cynisme en dat is gevaarlijk. Wat meer concreetheid en wat meer nadruk op de continuïteit in ontwikkelingen zou dat kunnen verminderen.