Robot in de boerenpraktijk dreigt wensdroom te worden

In het debat over arbeidsmigratie noemde de VVD robotisering in de landbouw als oplossing. In het regeerakkoord volgde een langetermijnvisie met het innovatieprogramma ‘Robots naar de boerenpraktijk’. De plannen bieden kansen, maar dreigen een luchtbel te worden als het kabinet uitgaat van de snelle implementatie van robots gedreven vanuit de smalle wens om arbeidsmigratie tegen te gaan. We hebben een focus nodig die het volledige ecosysteem overziet, waarbij het creëren van de juiste randvoorwaarden voorop staat.

Robotisering biedt een oplossing om minder afhankelijk te worden van seizoensarbeiders, (kosten-)efficiënter te werken, opgedane kennis binnen de sector te houden en 'dull, dirty and dangerous' werk door robotgestuurde machines te laten uitvoeren. Zonder de juiste investeringen in zowel technologie als kennis, blijft robotisering echter een wensdroom die de afhankelijkheid van arbeidsmigranten op korte termijn zeker niet vermindert. En dat moet dus ook niet de drijfveer van de overheid zijn om te investeren in robotica in de land- en tuinbouw.

Die drijfveer moet het behoud van de koploperspositie van onze landbouwsector zijn. Dat zorgt voor een lange-termijn borging van dit thema, die verder reikt dan alleen deze regeerperiode. Na decennia van investeren en ontwikkelen van oogstrobots, is er nog altijd slechts een handvol actief op Nederlandse akkers. De technologie bevindt zich nog altijd in de experimentele fase. Het vergt toewijding en visie om robots in de boerenpraktijk te krijgen.

Technologische vooruitgang is afhankelijk van een goede infrastructuur. Robotisering is gebaat bij steunpunten voor GPS om de bewegingen van robots te kunnen coördineren, en regelgeving voor het gebruik van drones. Ook moet de gegevensinvoer door robots gestandaardiseerd worden. Leveranciers gebruiken verschillende standaarden. Dat belemmert de doorontwikkeling van robots. De brancheorganisatie werkt aan richtlijnen, maar een strakke standaarddefinitie via een overheidsgecoordineerde ISO-norm zou de ontwikkeling versnellen.

Ook mogen we de sector niet over een kam scheren. De tuinbouw is vele malen arbeidsintensiever dan de akkerbouw. Robotisering kan daar een groot aantal arbeidskrachten vervangen, maar dat is vanwege de vele precisie- en kennis-gedreven handelingen ook uitdagender.

De ontwikkeling van robots vereist niet alleen investeringen in machines, maar ook in kennisdeling tussen publieke en private sector en onderwijs. Om van de tuin- en akkerbouw een high tech industrie te maken is hoogopgeleid personeel nodig, op alle niveaus. De overheid zal ook moeten investeren in bijscholing voor boeren. Kennis en kunde van eigenaren is cruciaal.

Gelukkig beschikt Nederland over een uitstekend ecosysteem van privaat-publieke samenwerkingen tussen onderzoekers, kwekers en machinebouwers, waarbinnen de bestaande kennis kan worden vergroot.  Die samenwerking en kennisdeling draagt bij aan een realistische verkenning van de robotiseringsuitdaging in de land- en tuinbouw.  Meer publieke investeringen in ontwikkeling middels praktijktesten, zoals het regeerakkoord voorstelt, vergroten het vertrouwen in robotica en dichten de kloof tussen prototypes en werkende oplossingen op het veld.

Wil dit innovatieplan slagen dan moet de drijfveer de koploperspositie zijn, met volop aandacht voor het creëren van de juiste randvoorwaarden. Zowel voor de technologie, de sectorsegmentatie, de samenwerkingsverbanden en uiteraard de mens, als de boeren zelf. Als de intenties uit het regeerakkoord worden opgevolgd door de juiste beleidskeuzes, kunnen we de potentie van robotica voor de landbouw volledig benutten, en kan Nederland haar positie als een van de leiders in landbouwrobotisering behouden en uitbouwen.

Cock Heemskerk, lector Robotica, en Jeroen Wildenbeest, associate lector Smart Farming, Hogeschool Inholland