Historische dag voor de AI Act

Vandaag neemt het Europarlement de AI Act aan. Deze wet moet ervoor zorgen dat kunstmatige intelligentie betrouwbaar en veilig is en de grondrechten van de Europese Unie respecteert. Tegelijkertijd moet de wet innovatie ondersteunen en zorgen dat Europa meetelt of bij voorkeur vooroploopt op het gebied van AI.

Stemming vervroegd

Er was de Europese Commissie nogal wat aan gelegen om de wet af te hebben voordat het voorzitterschap van de EU van Spanje afloopt en de Belgen het stokje overnemen. In juni vinden verkiezingen plaats voor het nieuwe Europarlement. De stemming over de AI Act werd vervroegd van april 2024 naar 13 maart, terwijl er tot voor kort nog geen definitieve tekst lag. Er was alleen een gelekte concepttekst waarin de artikelnummers en referenties nog niet allemaal klopten. Pas afgelopen maandag verscheen een volledige, gecorrigeerde publicatie in alle 24 officiële talen van de EU.

Haastige spoed

De tekst waarmee de Europarlementariërs vandaag instemmen, bevat nog steeds enkele fouten, ontdekte ict-jurist Arnoud Engelfriet. Zo staat er ergens in de vertaling dat open source modellen er ook onder vallen, terwijl de tekst moet zijn ‘open source modellen vallen er niet onder’. ‘Daar heeft een vertaler zitten suffen.’ Ook de nummering van de definities klopt nog niet. ‘De reden dat ze dit zo doen, is snelheid,’ zegt hij. ‘Ze wilden deze wet er per se door hebben voordat de Europese parlementsverkiezingen gaan beginnen. Vanwege alle politieke campagnes hebben ze de stemming zo ver mogelijk naar voren gehaald. Dan accepteer je dat de kwaliteit omlaag gaat, om die snelheid er maar in te houden.’

Het is gebruikelijk dat foutjes in een wettekst achteraf in een zogeheten corrigendum worden rechtgezet. ‘Meestal gaat het dan om een komma die wordt veranderd in een puntkomma, maar dit wordt een corrigendum met anderhalf kantje aan correcties,’ zegt Engelfriet.

Grote consequenties

Het zegt iets over de urgentie die de EU voelt om AI te reguleren. Als het niet was gelukt om de AI Act er voor de verkiezingen door te krijgen, zou dat een blamage zijn geweest. Engelfriet zegt: ‘De Europese Commissie roept al jaren dat wij AI gaan reguleren en dat Europa de wereldleider is op het gebied van verantwoorde en betrouwbare AI.’ In de rest van de wereld wordt reikhalzend naar de AI Act uitgekeken, met name in Brazilië, dat met een eigen wet op kunstmatige intelligentie wil aansluiten op de AI Act. De consequenties voor bedrijven en overheidsorganisaties zijn groot als de Europese wet in 2026 eenmaal in werking treedt. Zo kunnen bedrijven die de AI Act in Europa overtreden een boete krijgen van maximaal 35 miljoen euro of 7 procent van de wereldwijde omzet.

Overgangsregeling

Was het níet gelukt om de stemming voor de Europarlementsverkiezingen te laten plaatsvinden, dan hadden nieuwe Europarlementariërs er hun zegje over willen doen. Een politiek akkoord met hun voorgangers heeft immers geen juridische status. Dat zou er weer toe leiden dat de Raad van Ministers zich ook opnieuw over de wet zou willen buigen. Al met al schat Engelfriet dat er dan een vertraging van twee jaar zou zijn ontstaan. ‘Vergeet ook niet dat er een overgangsregeling van twee jaar komt voor de hoogrisicotoepassingen. Net als met de AVG, die in 2016 werd ingevoerd en in 2018 van kracht werd. Dan zouden bedrijven en overheden er pas over vier jaar aan hoeven te voldoen.’ Een eeuwigheid, in termen van marktontwikkelingen rondom AI.