Protocol voor gemeenten die burgers online onderzoeken

De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en Noord-Holland-Veilig hebben een protocol opgesteld voor gemeenten die burgers online willen onderzoeken. In een eerdere Kamerbrief werd al gemeld dat gemeenten niet duidelijk hebben wat wel en niet mag. Het protocol moet helpen bij juridische grondslag.

Uit het onderzoek van AG Connect en Trouw werd eind 2022 duidelijk dat overheden waaronder gemeenten de wet overtreden met monitoringstools. Bedrijven bleken in opdracht van overheden onder meer berichten van gebruikers op X te verzamelen zonder ze daarover van tevoren op de hoogte te stellen, terwijl dit een verplichting is volgens de AVG. In diezelfde periode werd ook duidelijk dat gemeenten 'nepaccounts' gebruiken om burgers in de gaten te houden. 

Terughoudendheid

Naar aanleiding van de berichtgeving werd gemeenten in oktober 2023 via een Kamerbrief terughoudendheid geadviseerd voor het ‘online onderzoek’ doen naar burgers. Er kwam een handreiking en een juridisch kader waarin precies staat wat wel en niet mag. Gemeenten kunnen echter nog altijd zelf beoordelen of het nodig is om online onderzoek verrichten. Ze kunnen daarbij alleen monitoringstools gebruiken onder zeer strikte voorwaarden. Als ze daarvoor kiezen, kunnen ze de handreiking en het kader toepassen. 

Werkwijze vastleggen

Om gemeenten in hun keuzes op gebied van online onderzoek extra te ondersteunen heeft de VNG nu ook een protocol gepubliceerd waarin staat hoe gemeenten de werkwijze rondom online onderzoek doen naar burgers kunnen vastleggen. In het document is onder meer een stappenplan opgenomen met zaken die gemeenten moeten beschrijven. Het gaat onder meer om de aanleiding, de bevoegdheidsgrondslag, de grondslag voor het verwerken van gegevens en de evaluatie.