Meer duidelijkheid op komst over online monitoring

Er moet meer duidelijkheid komen over wat gemeenten wel en niet mogen doen op het gebied van online monitoring. Daarom kondigen Binnenlandse Zaken en Justie en Veiligheid aan, in reactie op berichten van vorig jaar dat gemeenten op grote schaal op sociale media meekijken met burgers, dat er wordt gewerkt aan verduidelijking, onder meer door een onderzoek.

‘De vuistregel is dat hoe ingrijpender de inbreuk op de privacy is, hoe steviger de wettelijke basis voor die inbreuk moet zijn en hoe groter het publieke belang moet zijn dat daarmee wordt gediend’, schrijven minister Bruins Slot, staatssecretaris Van Huffelen (beiden Binnenlandse Zaken) en minister Weerwind (Rechtsbescherming). Uit onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen en NHL Stenden Hogeschool bleek vorig jaar dat monitoring van sociale media in vrijwel alle gemeente plaatsvindt.

Verdere verheldering

Gemeenten gebruiken online nepaccounts om met burgers mee te kijken en ambtenaren zijn zich er niet bewust van dat dat niet mag. Toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Ollongren merkte op dat gemeenten duidelijk hulp nodig hebben bij het naleven van de AVG-privacywetgeving.

De betrokken ministeries werken nu aan een ‘verdere verheldering van de ervaren onduidelijkheid in het juridisch kader voor online monitoring door gemeenten in het kader van de openbare orde en veiligheid’. Ook hebben Binnenlandse Zaken en Justitie en Veiligheid ‘een onderzoek laten starten naar de naleving door de overheid van de AVG’, wat wordt uitgevoerd door het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC). Naar verwachting wordt dat dit kwartaal afgerond.

‘Het onderzoek heeft als doel om in kaart te brengen wat de meest voorkomende onduidelijkheden en problemen zijn binnen overheidsorganisaties bij de naleving van de AVG, welke bepalingen in de praktijk niet goed worden nageleefd en welke oorzaken daarvoor vallen aan te wijzen. Het onderzoek doet tevens suggesties voor verbetering.’

Er wordt ook verteld dat het bij onderzoek van belang is dat ‘geen zware inbreuk op de privacy wordt gemaakt’ en dat daar bij stelselmatig onderzoek al snel sprake van is. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten vertelde dat vorig jaar ook al in een handreiking voor dergelijk onderzoek. Opvallend was verder dat het dark web bijvoorbeeld een van de openbare bronnen is die ambtenaren mogen gebruiken en dat zij niet onder een schuilnaam in contact mogen treden met burgers.