Nog veel werk te doen voor toegankelijkheidseisen

Nog een paar weken en dan is het zo ver, alle overheden en aanverwante organisaties zoals gemeenten moeten dan voldoen aan de moderne toegankelijkheidseisen voor websites en andere online uitingen. Een groot deel heeft nog veel werk te doen, zeggen experts tegen AG Connect. 'Maar de score wordt langzaam beter.'

Aan eisen voldoen
Gemeentelijke websites, maar ook de geplaatste video’s, foto’s, pdf’jes en alle uitingen op sociale media moeten vanaf 23 september onder handen zijn genomen. En dat geldt ook voor websites van aanverwante organisaties zoals gemeentelijke zwembaden en het digitaal jeugdloket. Alle overheden moeten voor elk van hun digitale kanalen waarvoor zij verantwoordelijk zijn een toegankelijkheidsverklaring publiceren. In de verklaring moet staan in hoeverre deze al aan de eisen voldoen en welke maatregelen de instantie neemt om toegankelijkheid te borgen, inclusief planning.

Slechts een handjevol

Alles moet op zo’n manier zijn ingericht, dat de informatie goed toegankelijk is voor mensen met een visuele beperking. Voor gemeenten betekent dat over het algemeen een enorme operatie waar al jaren aan gewerkt wordt. Er gelden zo’n vijftig criteria voor het voldoen aan de richtlijnen en de meeste gemeenten halen die niet. Zo’n driekwart van de gemeenten heeft inmiddels wel een toegankelijkheidsverklaring, waarin wordt uitgelegd waarom er wel of juist nog niet voldaan wordt aan de moderne eisen. Slechts een handjevol, om precies te zijn acht gemeenten, voldoet begin juni 2020, zo blijkt uit cijfers van toegankelijkheidsspecialist Jules Ernst op zijn website 200OK.nl.

Score steeds beter
Eric Velleman van Stichting Accessibility legt uit waarom het niet voldoen aan de richtlijnen niet per se een ramp is: 'De score wordt namelijk steeds beter. Vroeger betekende niet voldoen aan één van de criteria dat een gemeente gezakt is. Nu bekijken we het anders: je kan best een keer een slide of een plaatje vergeten te ondertitelen. Het proces inzetten om je organisatie digitaal toegankelijk te maken voor iedereen is veel belangrijker. En daarom is zo’n toegankelijkheidsverklaring erg belangrijk, want die betekent dat er in ieder geval in een organisatie over nagedacht wordt.'

278 gemeenten
Uit de cijfers van 200OK blijkt dat er sinds 2012 in totaal 131 gemeenten zijn die hun website succesvol hebben laten onderzoeken op toegankelijkheid. Zo’n 278 gemeenten hebben een verklaring over toegankelijkheid op hun website.

Weinig gemeenten over
'Er is de afgelopen tien jaar heel sterk gehamerd op het toegankelijker worden. Er wordt veel meer aan gedaan door gemeenten. Het gros heeft dan ook een verklaring op hun website netjes ingevuld, 278 gemeenten in totaal', vertelt Ernst. Maar er geldt wel een disclaimer. 'Vanaf 23 september tellen alleen nog de verklaringen die door de daartoe bevoegde personen zijn afgegeven. Ik denk dat er vanaf die datum nog maar weinig gemeenten over zijn met een geldige toegankelijkheidsverklaring.'

Breder dan voorheen
Toch ziet Ernst dat er ook stappen worden gemaakt. 'Dat merk ik vooral aan de aanvragen die ik binnen krijg van de gemeenten om hun website op orde te brengen. Ze willen vaak snel aan de slag, of waren er al mee bezig. De aanvragen om websites toegankelijker te maken geldt ook steeds meer voor aanverwante sub-websites, zoals die van zwembaden en huisvuilkalenders. Ook dat is een goed teken. Gemeenten kijken breder dan voorheen.'

Slappe lach
Eric Velleman ziet eveneens het belang groeien en trekt een internationale vergelijking.  'Er is een groot verschil tussen Nederland en de omliggende buurlanden. In sommige landen zoals Spanje bekijken ze alleen of je als gemeente voldoet en niet naar welke maatregelen je kunt nemen als je niet voldoet. In de Verenigde Staten zou je zelfs gelijk een rechtszaak te pakken hebben, omdat je niet aan de verplichte eisen voldoet. Ze krijgen daar de slappe lach als je op je officiële website verklaart dat je niet voldoet maar er wel heel hard aan werkt. In Nederland kijken we er wat nuchterder tegenaan.'

E-commerce krijgt ook regels
Velleman onderzocht in 2018 voor zijn proefschrift hoe digitale toegankelijkheid bij gemeenten succesvol kan worden geïmplementeerd en welke stappen helpen. Uit het onderzoek bleek dat er een direct verband is tussen het borgen van organisatorische processen en het succesvol implementeren van digitale toegankelijkheid. De richtlijnen zijn nu nog vooral een klus voor overheden. Maar ook de e-commerce moet binnen afzienbare tijd voldoen aan de verplichte standaarden voor toegankelijkheid. 'Er bestaan al diverse quickscans voor webwinkels. Daar is vaak ook voorlichtingsmateriaal te vinden. De nieuwe richtlijnen komen in de komende jaren op de ecommerce wereld en uitgevers af. Iedereen die zijn diensten aanbiedt via een website, gaat met deze wetgeving te maken krijgen', aldus Velleman.

Drijfveer geldt niet
Ernst denkt eveneens dat de uitdaging groot blijft de komende jaren. 'Commerciële organisaties zijn per 2025 verplicht om aan de richtlijnen voor toegankelijkheid te voldoen. In die tak kan het sneller gaan. Bedrijven gaan er namelijk financieel op vooruit wanneer ze hun doelgroep kunnen vergroten. Bij gemeenten geldt die drijfveer niet.'

'Niet achterover leunen'
Of we na 2025 in een beter toegankelijke online wereld leven blijft echter de vraag, aldus Ernst. 'Dat hangt ervan af hoe de richtlijnen in het nieuws komen en worden opgepikt. De overheid is namelijk al in 2006 begonnen met de richtlijnen voor het Rijk. In 2008 gingen gemeenten er voor het eerst mee aan de slag. Het merendeel werkt er hard aan, maar ik heb nog altijd het idee dat er nog steeds wel gemeenten zijn die rustig achteroverleunen tot de deadline er is, om dan te kijken hoe ze er onderuit kunnen komen of hoe hoog de bestuurlijke boete is.'

Dit artikel verscheen eerder op AG Connect.